حضور ۳ میلیون جوان در گروه «NEET»/کاهش نرخ بیکاری جوانان؛ نشانه بهبود اقتصادی نیست!
نرخ بیکاری جوانان ایرانی به پایین‌ترین سطح ۱۶ سال اخیر رسیده، اما داده‌ها نشان می‌دهد این کاهش بیش از آنکه از رونق بازار کار ناشی شود، حاصل کاهش جمعیت جوان و افزایش شمار جوانان ناامید از جست‌وجوی شغل است؛ نسلی که در آمارها غایب است اما در واقعیت، بیکاری پنهان را نمایندگی می‌کند.
نرخ بیکاری جوانان ۲۰تا ۳۴ساله ایران به پائین‌ترین سطح در ۱۶سال اخیر رسیده است، اما این کاهش آماری بیش از آنکه نشاندهنده بهبود بازار کار باشد، ناشی از کاهش جمعیت جوان و افزایش شمار جوانان منصرف شده از جست‌وجوی شغل است.
به گزاش تسنیم, در سال‌های اخیر، افزایش تعداد افراد موسوم به "NEET" یا همان جوانانی که نه شاغل‌اند، نه در حال تحصیل و نه در حال آموزش حرفه‌ای، به یکی از دغدغه‌های جدی بازار کار و سیاست‌گذاران اقتصادی تبدیل شده است. با وجود تلاش‌های متعدد برای توانمندسازی این گروه، ورود ناگهانی یا کنترل‌نشده آن‌ها به بازار کار می‌تواند تبعات قابل توجهی به همراه داشته باشد.
بر اساس آمارهای سال ۱۴۰۳؛ شاخص NEET یعنی جوانان ۱۵تا۲۴ ساله غیر محصل غیر شاغل در سال۱۴۰۳ برابر ۲۴.۳است که در مقایسه با سال قبل ۱.۳درصد کاهش یافته است. مقدار این شاخص در بین زنان نسبت به مردان و در نقاط روستایی نسبت به نقاط شهری پیش تر بوده ا ست. مقدار این شاخص برای مردان و زنان درسال ۱۴۰۳ به ترتیب برابر ۱۵.۴درصد و ۳۴.۱ درصد بوده است.
متوسط ساعت کار شاغلان درسال ۱۴۰۳ برابر ۴۵.۶ساعت بوده است که در مقایسه با سال قبل۰.۱ ساعت کاهش یافته است. متوسط ساعت کار برای مردان و زنان به ترتیب برابر ۴۸.۵ و ۳۵.۸ساعت بوده که در مقایسه با سال قبل به ترتیب برابر ۰.۱ کاهش و ۰.۲ ساعت افزایش یافته است.
گزارش های میدانی بیانگر این است که درصد بالایی از جوانان در بازه سنی ۱۸تا ۳۰سال، در زمره افراد NEET قرار دارند. بسیاری از آن‌ها به دلایل مختلفی از جمله فقر، مشکلات خانوادگی، عدم دسترسی به آموزش مناسب یا نبود انگیزه، از فرآیندهای آموزش و اشتغال فاصله گرفته‌اند. اما اکنون با فشارهای اقتصادی و اجتماعی، گروه زیادی از آن‌ها در تلاش برای ورود به بازار کار هستند؛ بازاری که خود با چالش‌های فراوانی چون رکود، بیکاری گسترده، و رقابت شدید مواجه است.
اگر حضور افراد NEET در بازار کار، بدون مهارت و آموزش کافی باشد، می‌تواند پیامدهای منفی متعددی مانند کاهش بهره وری نیروی کار, افزایش رقابت نابرابر, بی ثباتی شغلی و نرخ بالای ترک شغل, نیاز به آموزش جبرانی پرهزینه ,افزایش نارضایتی اجتماعی به دنبال داشته باشد.
با کاهش بهره‌وری نیروی کار، افراد فاقد آموزش یا تجربه ممکن است در انجام وظایف شغلی دچار مشکل شوند و کیفیت خدمات یا محصولات کاهش یابد. ورود انبوهی از نیروی کار ارزان و بدون مهارت می‌تواند به کاهش دستمزدها منجر شود و برای نیروی کار ماهر مشکلاتی ایجاد کند. بسیاری از NEETها سابقه نظم کاری یا تعهد سازمانی ندارند، که ممکن است باعث بی‌ثباتی در محیط کار و ترک مکرر شغل شود. کارفرمایان یا دولت ممکن است مجبور شوند منابع مالی زیادی صرف آموزش‌های پایه‌ای برای این افراد کنند که هزینه‌های اقتصادی و زمانی قابل توجهی دارد. اگر NEETها نتوانند جایگاه مناسبی در بازار کار پیدا کنند، ممکن است احساس سرخوردگی و طردشدگی اجتماعی افزایش یابد و به بروز ناهنجاری‌های اجتماعی منجر شود.
کاهش نرخ بیکاری جوانان؛ پیامد تحول جمعیتی است نه بهبود اقتصادی!
علی حسین شهریور دبیرکل خانه تعاونگران گفت: نرخ بیکاری جوانان 20تا 34ساله ایران به پائین‌ترین سطح در 16سال اخیر رسیده است، اما این کاهش آماری بیش از آنکه نشاندهنده بهبود بازار کار باشد، پیامد کاهش جمعیت جوان و افزایش شمار جوانان منصرف شده از جست‌وجوی شغل (NEETها) است.
وی با اشاره به اینکه، بر اساس داده‌های مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری جوانان 18تا 35سال در تابستان 1403به 14.8 درصد کاهش یافته است گفت: با این حال، نرخ بیکاری در گروه سنی 20تا 24سال همچنان بالای 21درصد باقی مانده که نشاندهنده چالش‌های ساختاری در جذب این گروه به بازار کار است.
دبیرکل خانه تعاونگران افزود: نکته قابل تأمل، کاهش جمعیت جوانان 15تا 24سال از 17.7 میلیون نفر در سال 1384به 11میلیون نفر در سال 1402و حضور حدود 3 میلیون جوان در گروه NEETها (نه شاغل، نه محصل، نه مهارت آموز) است که در کاهش ظاهری نرخ بیکاری تأثیرگذار بوده است.
شهریور، در پاسخ به این سوال که آیا کاهش نرخ بیکاری جوانان را نشانه مثبتی برای اقتصاد ایران می‌دانید؟ گفت: متأسفانه این کاهش بیشتر بازتاب پیری جمعیت و خروج جوانان از چرخه اشتغال است.
وی افزود: حدود 40درصد جوانان 20تا 24سال حتی در جست وجوی کار نیستند، یا به تحصیلات طولانی مدت روی آورده اند یا کاملاً از بازار کار حذف شده اند.
کارشناسان تأکید می‌کنند که ورود افراد NEET به بازار کار باید از طریق برنامه‌های هدفمند، آموزش‌های مهارتی، و مشاوره‌های روان‌شناختی انجام شود تا از تبعات منفی جلوگیری شود. ایجاد مراکز مشاوره شغلی، توسعه آموزش‌های فنی و حرفه‌ای، و ارتباط موثر بین بازار کار و نهادهای آموزشی از راهکارهای کلیدی برای مدیریت این روند هستند.
انتهای پیام