سقوط فرش ایرانی/وقتی نقشههای ایرانی در دست هندیها و پاکستانیها میافتد
صادرات فرش ایرانی از بیش از نیممیلیارد دلار به کمتر از ۴۰ میلیون دلار سقوط کرده و این صنعت سنتی که روزگاری نماد هنر و اقتصاد ایران بود، در برابر رقبای نوظهور خارجی و محدودیتهای داخلی عملاً زمینگیر شده است.
صادرات فرش ایرانی طی سالهای اخیر از بیش از نیممیلیارد دلار به کمتر از ۴۰ میلیون دلار کاهش یافته است؛ رخدادی که تنها یک شکست تجاری نیست، بلکه هشدار جدی برای وضعیت یک برند ملی و میراث فرهنگی محسوب میشود. کارشناسان صنعت فرش معتقدند، ترکیبی از سیاستهای داخلی، محدودیتهای ارزی و مدیریت سنتی بازار، زمینه را برای تصاحب بازارهای جهانی توسط رقبای نوظهور فراهم کرده است.
دادههای گمرک جمهوری اسلامی ایران نشان میدهد صادرات فرش از ۵۵۷ میلیون دلار در سال ۱۳۹۰ به زیر ۴۰ میلیون دلار در سالهای اخیر سقوط کرده است. این افت چشمگیر، نه تنها کاهش عددی، بلکه به معنای فروپاشی یک ساختار اقتصادی و تهدید معیشت میلیونها بافنده، رنگرز و فعال در زنجیره تأمین است.
کارشناسان تأکید میکنند که رقبای خارجی، از جمله هند، پاکستان و نپال، با بهرهگیری از نقشهها و طرحهای ایرانی، توانستهاند بازار آمریکا و اروپا را به دست بگیرند. این کشورها با استفاده از فناوریهای نوین مانند واقعیت افزوده و پلتفرمهای آنلاین، ویترینهای جهانی را تسخیر کردهاند، در حالی که فرش ایرانی همچنان به روشهای سنتی حجرهای وابسته است و از ثبت جهانی طرحها و حفاظت از مالکیت معنوی عقب مانده است.
یکی از مهمترین عوامل داخلی که صادرکنندگان را دچار مشکل کرده، «پیمانسپاری ارزی» است؛ مقرراتی که بازگشت ارز حاصل از صادرات را با پیچیدگی مواجه کرده و انگیزه صادرکنندگان شناسنامهدار را کاهش داده است. کارشناسان معتقدند، این سیاستها زمینه را برای خروج سرمایه و کاهش رقابتپذیری در بازار جهانی فراهم کرده است.
همچنین، تورم داخلی، افزایش قیمت مواد اولیه مانند ابریشم و رنگزاهای باکیفیت و محدودیتهای قانونی، سبب شده تا هزینه تولید فرش ایرانی افزایش یافته و در نتیجه قیمت تمامشده بالاتر رود. این شرایط، رقابت با رقبای خارجی را دشوارتر کرده است، بهویژه آنکه هند و پاکستان توانستهاند فرشهایی با کیفیت قابل قبول و قیمت رقابتی به بازار جهانی عرضه کنند.
به گفته فعالان این حوزه، فرش ایرانی که روزی به عنوان یک ضربهگیر اقتصادی و نماد هنر و فرهنگ ملی عمل میکرد، اکنون در معرض «ورشکستگی ملی» قرار دارد. آنها هشدار میدهند تا زمانی که سیاستهای حمایتی و مدیریت بازار اصلاح نشود، بازگشت ایران به جایگاه قبلی در بازار جهانی، چیزی فراتر از معجزه خواهد بود.
جمعبندی: سقوط صادرات فرش ایرانی، نتیجه ترکیبی از سیاستهای داخلی محدودکننده، مشکلات ارزی و مدیریت سنتی بازار است. همزمان، رقبای خارجی با بهرهگیری از طرحها و نقشههای ایرانی و فناوریهای نوین، بازارهای جهانی را قبضه کردهاند. این وضعیت، نه تنها میراث فرهنگی ایران را تهدید میکند، بلکه معیشت میلیونها نفر در زنجیره تولید فرش را نیز تحت فشار قرار داده است.
*بازنویسی:تحریریه پژواک کارفرما
انتهای پیام