۵ میلیون نفر در کشور بیمه خویش فرما دارند

غیررسمی در ایران مورد توجه قرار گرفته است. با افزایش نرخ بیکاری و رشد اقتصاد غیررسمی، بسیاری از شاغلان بدون قرارداد رسمی، به ناچار برای بهره‌مندی از مزایای بیمه، به سازمان تأمین اجتماعی مراجعه کرده‌اند تا به صورت خویش‌فرما تحت پوشش قرار گیرند.

طبق آخرین آمار ارائه‌شده، حدود ۱۷میلیون و ۳۰هزار نفر، بیمه شده سازمان تامین اجتماعی هستند. از این تعداد، ۱۲میلیون نفر، کارفرما دارند و بقیه به صورت «خویش فرما»، بیمه شده‌اند.  این افراد عمدتاً شامل دست‌فروشان، رانندگان، فعالان حوزه تولیدات خانگی، مشاغل اینترنتی و برخی مشاغل خدماتی هستند که به دلیل نداشتن کارفرما، امکان برخورداری از بیمه کارمندی را ندارند.

با وجود این، کارشناسان بازار کار معتقدند که نرخ مشارکت پایین در بیمه خویش‌فرما به دلیل حق بیمه نسبتاً بالا، عدم آگاهی کافی و ضعف در فرهنگ‌سازی رخ داده است. در حال حاضر، حداقل نرخ پرداختی بیمه خویش‌فرما حدود ۲۷درصد از حداقل حقوق مصوب وزارت کار است که برای بسیاری از شاغلان آزاد، مبلغ قابل توجهی محسوب می‌شود.

یکی دیگر از چالش‌های بیمه خویش‌فرما، عدم پوشش کامل خدمات درمانی در مقایسه با بیمه کارمندی است. برخی از بیمه‌شدگان گزارش داده‌اند که در فرآیند دریافت خدمات درمانی یا بازنشستگی، با محدودیت‌هایی مواجه بوده‌اند.

با توجه به اهمیت گسترش پوشش بیمه‌ای برای افزایش امنیت شغلی و اجتماعی، برخی کارشناسان پیشنهاد کرده‌اند دولت از طریق ارائه یارانه یا کاهش درصد حق بیمه، مشوق‌هایی برای جذب بیشتر افراد در بیمه خویش‌فرمایی ارائه دهد.در نهایت، تقویت این نوع بیمه و گسترش آگاهی عمومی می‌تواند نقش مؤثری در ساماندهی بازار کار غیررسمی و افزایش تاب‌آوری اقتصادی اقشار آسیب‌پذیر داشته باشد.

به گزاش تسنیم، بیمه خویش فرما یکی از انواع بیمه‌های اجتماعی است که به افراد خود اشتغال و کارآفرین این امکان را می‌دهد تا بتوانند از مزایای بیمه تامین اجتماعی بهره‌مند شوند. این نوع بیمه به ویژه برای افرادی که به صورت مستقل کار می‌کنند، مانند مشاغل آزاد، هنرمندان، و فریلنسرها، بسیار حائز اهمیت است. با وجود مزایای قابل توجهی که بیمه خویش فرما ارائه می‌دهد، این نوع بیمه نیز معایب و چالش‌هایی دارد .

بیمه خویش فرما یا بیمه اختیاری، نوعی بیمه است که به افراد اجازه می‌دهد بدون نیاز به کارفرما، به‌صورت شخصی حق بیمه پرداخت کنند. این بیمه به ویژه برای افرادی که خود اشتغال یا دورکار هستند، طراحی شده و به آن‌ها امکان دسترسی به خدمات بیمه‌ای تامین اجتماعی را می‌دهد.

از مزایای این بیمه می‌توان به پوشش‌های درمانی، حقوق بازنشستگی، کمک هزینه از کارافتادگی و پوشش فوت اشاره کرد. همچنین، بیمه‌شدگان می‌توانند دفترچه تامین اجتماعی برای خود و افراد تحت‌تکفلشان دریافت کنند. میزان حق بیمه نیز بسته به سن و سابقه فرد بیمه‌شده متغیر است.

بیمه خویش فرما با وجود مزایای متعدد، دارای معایبی نیز هست . عدم پوشش بیمه بیکاری: بیمه خویش فرما امکان استفاده از بیمه بیکاری را فراهم نمی‌کند، به این معنی که در صورت بیکاری، بیمه‌شدگان نمی‌توانند از حمایت‌های مالی بهره‌مند شوند.

عدم احتساب سابقه بیمه به عنوان سابقه کار: بیمه خویش فرما فقط به عنوان سابقه پرداخت بیمه محسوب می‌شود و به عنوان سابقه کار در نظر گرفته نمی‌شود، که می‌تواند در آینده بر فرصت‌های شغلی تاثیر منفی بگذارد.

پرداخت حق بیمه بالا: بیمه‌شدگان موظف به پرداخت ۲۷درصد از حق بیمه هستند، که ممکن است برای برخی افراد بار مالی سنگینی به همراه داشته باشد.

عدم ارائه غرامت ایام بیکاری: در صورت بیماری یا بارداری، بیمه خویش فرما غرامتی برای ایام بیکاری ارائه نمی‌دهد، که این موضوع می‌تواند مشکلات مالی برای بیمه‌شدگان ایجاد کند.

محدودیت در خدمات درمانی: خدمات درمانی ارائه شده به بیمه‌شدگان خویش فرما ممکن است محدودتر از خدمات بیمه اجباری باشد و در برخی مراکز خاص قابل استفاده باشد.

این معایب می‌توانند برای افرادی که به دنبال پوشش‌های جامع‌تر و حمایت‌های بیشتری هستند، چالش‌هایی ایجاد کنند.

احمد میدری, وزیرکار در آخرین اظهارات خود درباره تعداد بیمه شدگان گفته است: حدود ۱۷میلیون و ۳۰هزار نفر، بیمه شده سازمان تامین اجتماعی هستند، از این تعداد، ۱۲میلیون نفر، کارفرما دارند و بقیه به صورت «خویش فرما»، بیمه شده‌اند.مابقی کارفرما ندارند که خودش این یک ضعف است ،سانی در بازار کار باشند ولی کارفرما نداشته باشند، چون سازمان نیستند، اصلاً کارفرما داشتن یعنی سازمان داشتن و توسعه هر کشوری به این بستگی دارد که شما چقدر سازمان داشته باشید.

وی گفت: از این ۱۲میلیون نفر ۸میلیون و ۹۶۰هزار نفر مرد هستند، یعنی ۷۵درصد و ۲۵درصدشان زن هستند این را وقتی با آمار دولتی مقایسه می‌کنیم سهم زنان در بازار دولتی بالاتر از ۴۵درصد است .ولی در بازار بخش خصوصی این در واقع می‌شود۲۵ درصد. بنابراین در بازار کار رسمی ما در واقع گرایش بیشتر به استخدام آقایان بوده تا این زمان.

میدری بیان کرد: در سال های  بین بهمن ۱۴۰۲تا بهمن ۱۴۰۳کسانی که وارد بازار کار شده‌اند و بیمه شده‌اند، اکثراً زن بوده‌اند، یعنی سهم زنان کاملاً تغییر پیدا کرده و بررسی که ما کرده‌ایم که چرا این از حدود مثلاً ۵۸۰هزار اگر اشتباه نکنم، کسانی که جدید وارد یعنی تاکنون بیمه نداشتند و الان بیمه دارند سهم زنان حدود ۳۶۳هزار تا است، یعنی سهم به نفع زنان تغییر پیدا کرده و چیزی را که ما بررسی کرده‌ایم که چرا این تغییر پیدا کرده این است که متوسط دستمزد مردان که به سازمان تامین اجتماعی ۱۶ میلیون و ۴۰۰هزار تومان است، اما خانم‌ها ۱۴میلیون و ۲۰۰هزار تومان.

یعنی تقریباً ۲میلیون و ۲۰۰هزار تومان متوسط دستمزد آقایان بالاتر است. یعنی نشان می‌دهد کارفرما‌ها دارند زنان را استخدام می‌کنند، احتمالاً به این علت که زنان، دستمزد پایین‌تری رو می‌پذیرند یا آقایان با توجه به هزینه‌های زندگی دارند ترجیح می‌دهند که از بازار کار رسمی خارج شوند و بروند به سمت مشاغل غیر رسمی که فاقد بیمه هستند و فاقد بیمه بودند به لحاظ اجتماعی و فردی کار خطرناکی است.