افزایش ۹ درصدی تورم نقطه‌ای در سال نخست دولت چهاردهم / سیاست، عامل تازه نوسان قیمت‌ها
در نخستین سال دولت مسعود پزشکیان، تورم نقطه به نقطه با وجود کاهش مقطعی، دوباره روند صعودی گرفت و به ۴۱.۲ درصد رسید. کارشناسان، علاوه بر عوامل پولی، تنش‌های سیاسی و بلاتکلیفی مدیریتی در وزارت اقتصاد را از دلایل جهش تورم می‌دانند.
نرخ تورم که در ماه‌های پایانی دولت سیزدهم روندی نزولی را طی می‌کرد، در نخستین سال فعالیت دولت چهاردهم مجدداً صعودی شد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در کنار عوامل اقتصادی، مجموعه‌ای از تحولات سیاسی و نظامی، به‌ویژه تنش میان ایران و اسرائیل، سهم پررنگی در افزایش انتظارات تورمی و بی‌ثباتی اقتصادی داشته‌اند.
بازگشت تورم در نخستین سال دولت پزشکیان
اقتصاد ایران از مرداد ۱۴۰۲ تا تیر ۱۴۰۴، با دو دوره متفاوت از نظر شاخص‌های تورمی روبرو بوده است؛ دوره‌ای که پایان دولت سیزدهم و آغاز دولت چهاردهم را در بر می‌گیرد.
نرخ تورم سالانه که در مردادماه ۱۴۰۲ برابر با ۴۶.۷ درصد بود، در تیرماه ۱۴۰۳ و در واپسین روزهای دولت رئیسی به ۳۵.۵ درصد رسید. اما از دی‌ماه همان سال و با آغاز زمستان، روند کاهشی تورم متوقف شد و مجدداً مسیر صعودی در پیش گرفت. در تیرماه ۱۴۰۴، نرخ تورم سالانه به ۳۵.۳ درصد و تورم نقطه به نقطه به ۴۱.۲ درصد رسید؛ رقمی که بالاترین میزان طی دو سال گذشته به شمار می‌رود.
رشد میانگین تورم ماهانه در دولت جدید
در دولت سیزدهم میانگین نرخ تورم ماهانه حدود ۲.۴ درصد بود، اما این رقم در نخستین سال دولت چهاردهم به ۲.۹ درصد افزایش یافت. همچنین، تورم نقطه به نقطه که در آخرین سال دولت پیشین با کاهش ۷.۶ واحد درصدی مواجه بود، در دوره جدید رشد ۹ واحد درصدی را تجربه کرد.
سایه بحران‌های سیاسی بر انتظارات تورمی
عوامل بنیادین اقتصاد ایران همچنان بر نرخ تورم تأثیرگذارند؛ از جمله کسری بودجه، رشد نقدینگی، و ناترازی نظام بانکی. با این حال، نمی‌توان نقش رویدادهای سیاسی و امنیتی بی‌سابقه در سال اول دولت چهاردهم را نادیده گرفت.
فقط چند ساعت پس از مراسم تحلیف مسعود پزشکیان، ترور رئیس دفتر سیاسی حماس در تهران، زمینه‌ساز آغاز تنش‌های تازه با رژیم اسرائیل شد. این تنش‌ها در نهایت به درگیری نظامی ۱۲ روزه در خرداد ۱۴۰۴ انجامید که در کنار اثر روانی بر بازارها، بر تورم انتظاری نیز تأثیر منفی گذاشت.
افزایش نقدینگی و پایه پولی؛ موتورهای پنهان تورم
بر اساس آمار موجود، نقدینگی در تیر ۱۴۰۳ معادل ۸۵۵۰ هزار میلیارد تومان و پایه پولی برابر با ۱۱۴۸ هزار میلیارد تومان بوده است. این ارقام در اسفندماه همان سال، به ترتیب با رشد ۱۸.۹ و ۱۸.۳ درصدی به ۱۰۱۶۵ و ۱۳۵۹ هزار میلیارد تومان رسیدند. این رشد سریع، خود یکی از موتورهای محرک تورم در سال اول دولت پزشکیان به‌شمار می‌آید.
وزارت اقتصاد، سه ماه بدون وزیر
از دیگر اتفاقات قابل‌توجه در این دوره، استیضاح وزیر اقتصاد بود که در اسفندماه ۱۴۰۳ رخ داد. عبدالناصر همتی از سوی مجلس کنار گذاشته شد و وزارتخانه مهم اقتصاد تا سه ماه بدون وزیر باقی ماند؛ اتفاقی که در بحبوحه مشکلات اقتصادی کشور، آثار منفی قابل‌توجهی بر فضای روانی بازار و انتظارات تورمی داشت.
در نهایت، در میانه جنگ ایران و اسرائیل، علی مدنی‌زاده موفق شد از مجلس رأی اعتماد بگیرد. حال باید دید او چه سیاست‌هایی برای مهار تورم و عبور از بحران‌ها در دستور کار قرار خواهد داد.
*بازنویسی: تحریریه پژواک کارفرما
انتهای پیام