دلار از ۶۰ تا ۱۶۰ هزار؛ سناریوهای پشت پرده ایران و آمریکا

با گذشت بیش از دو ماه از «جنگ ژوئن» میان ایران و اسرائیل، سطح تنش‌ها در منطقه به بالاترین حد خود رسیده است. فعال شدن «مکانیزم ماشه» توسط تروئیکای اروپایی و فشارهای دیپلماتیک آمریکا و اسرائیل، آینده مذاکرات هسته‌ای و نرخ ارز در ایران را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است. کارشناسان اقتصادی و سیاسی، سه سناریوی محتمل برای تحولات آینده را پیش‌بینی کرده‌اند که پیامدهای مالی و امنیتی گسترده‌ای دارند.

سناریو نخست: بن‌بست مذاکرات و جهش دلار

در صورت عدم پذیرش خطوط قرمز ایران توسط واشنگتن، مذاکرات به بن‌بست خواهد رسید و «مکانیزم ماشه» فعال می‌شود.

• پیامد اقتصادی: برآوردها نشان می‌دهد قیمت دلار ممکن است به بالای ۱۶۰ هزار تومان برسد و تورم بیش از ۷۰ درصد شود.
• پیامد امنیتی: احتمال حمله مجدد اسرائیل به ایران افزایش می‌یابد و روابط کشور با هم‌پیمانان آمریکا و اروپا به شدت تحت فشار قرار می‌گیرد.
• چالش دولت: فروش نفت دشوارتر شده و کسری بودجه سال جاری به سختی جبران می‌شود.

با وجود این، تحلیلگران معتقدند برخی بازیگران اروپایی و آمریکا ممکن است تمایلی برای حرکت به سوی این سناریو نداشته باشند تا از تشدید بحران در منطقه جلوگیری کنند.

سناریو دوم: «پارادایم شیفت» و کاهش نرخ دلار

در این سناریو ایران، با در نظر گرفتن خسارات ناشی از جنگ و نیاز به بازگشت به مسیر توسعه، ممکن است شروط آمریکا مانند توقف غنی‌سازی و محدود کردن برد موشک‌های بالستیک را به صورت موقت بپذیرد.

• پیامد اقتصادی: نرخ دلار احتمالاً در کانال ۶۰ تا ۷۰ هزار تومان تثبیت می‌شود و امکان آزاد شدن تدریجی دارایی‌های بلوکه شده ایران وجود دارد.
• چالش سیاسی: پذیرش شروط آمریکا در ایران بسیار کم‌محتمل است و اجماع داخلی برای این تصمیم وجود ندارد؛ بنابراین احتمال تحقق این سناریو کمتر از ۱۰ درصد برآورد می‌شود.

سناریو سوم: توافق موردی و کنترل نسبی بازار

در این سناریو، ایران با اروپا به توافقات موردی دست می‌یابد و مذاکرات غیررسمی با آمریکا آغاز می‌شود.

• پیامد اقتصادی: قیمت دلار ممکن است تا مرز ۱۳۰ هزار تومان مهار شود و دولت بتواند صادرات نفت خود را با قدرت چانه‌زنی بیشتر ادامه دهد.
• پیامد امنیتی: حتی با توافق موردی، تهدید نظامی اسرائیل همچنان پابرجاست و دستگاه‌های امنیتی و نظامی باید در حالت آماده‌باش کامل باشند.
• مزیت سیاسی: ایران فرصت کنترل نسبی بر بازار ارز و مدیریت کسری بودجه را پیدا می‌کند بدون اینکه خطوط قرمز خود را به صورت کامل زیر پا بگذارد.

جمع‌بندی: نوسان دلار و پیچیدگی دیپلماسی

تحولات اخیر نشان می‌دهد که نرخ دلار و بازارهای مالی ایران کاملاً به سیاست خارجی و نتیجه مذاکرات هسته‌ای وابسته است. هرگونه بی‌نتیجه ماندن مذاکرات یا تشدید فشارها می‌تواند جهش بی‌سابقه قیمت ارز و تورم را رقم بزند، در حالی که توافقات موردی و مذاکرات کنترل‌شده، امکان مدیریت نسبی بازار و کاهش فشار بر اقتصاد کشور را فراهم می‌آورد.

کارشناسان تأکید می‌کنند که در هر سناریو، آمادگی نظامی و اقتصادی، تدابیر دولت در فروش نفت و مدیریت بازار ارز، و اجماع داخلی نقش تعیین‌کننده‌ای در کاهش ریسک‌ها و پیامدهای منفی خواهند داشت.

* بازنویسی: تحریریه پژواک کارفرما