دریاچه ارومیه؛ قربانی مدیریت نادرست آب و کشاورزی
خشک شدن دریاچه ارومیه به وضعیت بحرانی رسیده و کارشناسان هشدار می‌دهند که بدون اصلاح الگوی کشت، مدیریت منابع آب و همکاری همه‌جانبه دستگاه‌ها، احیای این دریاچه تاریخی ممکن نخواهد بود.
دریاچه ارومیه، دومین دریاچه شور بزرگ جهان و بزرگ‌ترین دریاچه آب شور ایران، در شمال‌غرب کشور میان استان‌های آذربایجان غربی و شرقی قرار دارد و سال‌هاست با بحران خشکی مواجه است. کاهش شدید ورودی آب رودخانه‌ها، برداشت بی‌رویه منابع آب زیرزمینی، توسعه نامتوازن کشاورزی و حفر چاه‌های غیرمجاز از مهم‌ترین عوامل این بحران عنوان شده‌اند.
مساحت دریاچه ارومیه در سال‌های پرآب بین ۵ تا ۶ هزار کیلومتر مربع بود، اما اکنون به دلیل خشکسالی‌های پی‌درپی و مدیریت نادرست منابع آب، حدود ۹۵ درصد این دریاچه خشک شده و بسیاری از مناطق آن به زمین‌های خشک و باتلاق تبدیل شده‌اند.
خشکی دریاچه علاوه بر تهدید زیستگاه‌های طبیعی و کاهش جمعیت پرندگان مهاجر، موجب انتشار طوفان‌های نمکی شده و سلامت مردم و کشاورزی منطقه را در معرض خطر قرار داده است. این بحران همچنین امنیت غذایی منطقه را تحت تأثیر قرار داده، زیرا کشاورزی شمال‌غرب کشور به منابع آبی این دریاچه وابسته است.
عیسی بزرگ‌زاده، سخنگوی صنعت آب، احیای دریاچه را نمونه‌ای از مدیریت نادرست آب و کشاورزی در کشور توصیف کرده و معتقد است کاهش سطح زیرکشت و ارائه معیشت جایگزین به کشاورزان برای احیای دریاچه ضروری است. وی تاکید کرد که بدون کاهش سطح زیرکشت‌های کم‌بهره و اصلاح الگوی کشت، هیچ اقدامی نمی‌تواند در احیای این دریاچه موفق باشد.
از سوی دیگر، اکبر فتحی، معاون برنامه‌ریزی وزارت جهاد کشاورزی، معتقد است که مسئولیت خشک شدن دریاچه تنها متوجه بخش کشاورزی نیست و سیاست‌گذاری نادرست، خشکسالی‌های پی‌درپی و سوءمدیریت منابع آب نیز نقش مهمی داشته‌اند. وی بر لزوم همکاری بین وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی، سازمان محیط زیست و سایر نهادها برای کاهش سطح زیرکشت، بهینه‌سازی مصرف آب و استفاده از سیستم‌های نوین آبیاری تأکید کرد.
محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهوری و رئیس کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه، نیز احیای این دریاچه را یک مسئله ملی دانسته و گفته است که بدون اجماع نخبگانی، مشارکت دانشگاهیان و ورود فعال تشکل‌های مردمی، احیای دریاچه امکان‌پذیر نخواهد بود. وی اصلاح الگوی کشت، برخورد با چاه‌های غیرقانونی و مدیریت منابع آب را از مهم‌ترین راهکارهای کوتاه‌مدت نجات دریاچه ارومیه برشمرده است.
کارشناسان هشدار می‌دهند که بدون مدیریت هماهنگ و پایدار منابع آب و همکاری همه دستگاه‌ها، شرایط بحرانی دریاچه ارومیه ادامه خواهد داشت و تهدیدهای زیست‌محیطی، اقتصادی و سلامت عمومی منطقه تشدید می‌شود.
*بازنویسی: تحریریه پژواک کارفرما
انتهای پیام