ورود سرمایه‌گذاران به فاز دفاعی/اولویت امروز، حفظ قدرت خرید است نه کسب سود

در ماه‌های پایانی سال ۱۴۰۴، فعالان اقتصادی با واقعیتی مواجه‌اند که شباهت چندانی به وعده‌های سال‌های گذشته ندارد: تورم پایدار، ناترازی بودجه‌ای، فشار بر نقدینگی و فرسایش دارایی‌ها. بر اساس این شرایط، بسیاری از سرمایه‌گذاران از «ذهنیت کسب سود» فاصله گرفته و وارد مرحله‌ای شده‌اند که آن را «حفظ قدرت خرید به هر قیمت» می‌نامند؛ مرحله‌ای که تصمیم‌گیری در آن نه برای رشد، بلکه برای بقا انجام می‌شود.

در همین چارچوب، گفت‌وگویی تفصیلی با محمد نوربخش، اقتصاددان و تحلیلگر باسابقه بازارهای مالی انجام شده است؛ تحلیلی که بر پایه داده‌های واقعی ارائه شده و هدف آن، فراهم‌کردن تصویری شفاف برای کارفرمایان، صاحبان کسب‌وکار و سرمایه‌گذاران است؛ بی‌هیچ خوش‌بینی مصنوعی و سیاه‌نمایی سیاسی.

اقتصاد ایران در مسیر فرسایش ممتد است، نه فروپاشی ناگهانی

نوربخش در ابتدای تحلیل خود تاکید می‌کند که اقتصاد ایران سال‌هاست در مسیر کاهش توان تولید، کهنه شدن زیرساخت‌ها و توقف سرمایه‌گذاری قرار گرفته است؛ وضعیتی که وی آن را «مدل کوبایی شدن اقتصاد» توصیف می‌کند.او می‌گوید: «پیش‌فرض بسیاری از فعالان این است که دوران طلایی اقتصاد بازمی‌گردد. اما با متغیرهای فعلی، بازگشت به ثبات گذشته بسیار بعید است.»

کسری بودجه ۲۰۰۰ همتی؛ خطری که مستقیماً دارایی مردم را هدف می‌گیرد

به گفته این کارشناس، کسری بودجه سال ۱۴۰۴ اکنون به حدود ۲۰۰۰ همت رسیده است؛ رقمی که پیامدهای آن برای کسب‌وکارها و خانوارها بسیار فراتر از اعداد روی کاغذ است. او دو اثر اصلی آن را چنین شرح می‌دهد:

۱. کاهش کیفیت خدمات دولتی

از خدمات قضایی و آموزشی گرفته تا بهداری و امنیت، همه تحت فشار بودجه‌ای در حال افت کیفیت هستند.

2-افزایش نقدینگی و فشار بر پایه پولی

چاپ پول – هرچند غیرمستقیم – دیر یا زود اتفاق می‌افتد و این نقدینگی به‌جای تولید، مستقیماً روانه بازارهای سفته‌بازانه می‌شود؛ مشخصاً ارز و دارایی‌های دلاری.

نرخ بهره ۴۰ درصدی؛ رکود همگانی اما همچنان بهره حقیقی منفی

نوربخش توضیح می‌دهد که نرخ بهره حوالی ۴۰ درصد، برخلاف ظاهر بالا، از منظر اقتصاد واقعی منفی است؛ زیرا زیر تورم انتظاری قرار دارد. بااین‌حال این نرخ بالا باعث رکود جدی در مسکن، بورس و تولید شده و عملاً هزینه پول را برای فعالان اقتصادی به حداکثر رسانده است. دولت نیز برای تامین مالی خود ناچار به انتشار اوراق بیشتر خواهد شد؛ یعنی نرخ بهره بالا حفظ می‌شود.

سرمایه‌گذاری خالص منفی؛ کارخانه‌ها، شهرها و زیرساخت‌ها سال‌به‌سال پیرتر می‌شوند

به گفته این اقتصاددان، از سال ۱۳۹۷ اقتصاد ایران وارد فاز «سرمایه‌گذاری خالص منفی» شده است؛ یعنی استهلاک از سرمایه‌گذاری پیشی گرفته، نوسازی متوقف شده حتی توان تعمیر زیرساخت‌ها کاهش یافته است.این همان مدل فرسایش تدریجی است که وی نسبت به آن هشدار می‌دهد.

مذاکره خارجی معجزه نمی‌کند؛ تا اصلاحات داخلی نباشد، دلارهای نفتی هم کارساز نیست

او تاکید می‌کند: «رفع تحریم مهم است، اما شرط کافی نیست. تا زمانی که در داخل وفاق اقتصادی و ساختار کارآمد شکل نگیرد، حتی افزایش فروش نفت نیز به توسعه تبدیل نخواهد شد.» به گفته نوربخش، بخش زیادی از درآمد نفتی امروز صرف واردات کالاهای مصرفی می‌شود و نقش توسعه‌ای ندارد.

پیش‌بینی ارز و طلا؛ دلار تا پایان سال به ۱۲۵ تا ۱۳۵ هزار تومان می‌رسد

بر اساس مدل‌های تحلیلی وی:

-دلار در پایان ۱۴۰۴: بین ۱۲۵ تا ۱۳۵ هزار تومان

-طلا و دارایی‌های دلاری: مسیر صعودی

استراتژی مناسب سرمایه‌گذاران:

-تبدیل ریال به دارایی‌های مبتنی بر ارز

مسکن؛ پایان یک دوره و شروع رکودی طولانی

او وضعیت بازار مسکن را رکود سنگین و ادامه‌دار توصیف می‌کند:

-ملک لوکس و تجاری فاقد توجیه سرمایه‌گذاری است

-قدرت خرید سقوط کرده

-ساخت‌وساز کند شده

-کشور به سمت پیری ساختمان‌ها می‌رود

-بازده سرمایه‌گذاری در املاک، کمتر از تورم

بورس؛ محافظ تورمی مشروط، نه موتور سودهای بزرگ

به گفته نوربخش، شاخص ۳.۴ میلیون واحد گران نیست، اما انتظار جهش‌های بزرگ غیرواقعی است. پیش‌بینی وی:

اگر ریسک‌های سیاسی رخ ندهد، بورس رشد حدود ۴۰ تا ۵۰ درصدی خواهد داشت. شاخص تا سال آینده به ۴.۵ میلیون واحد می‌رسد

بهترین انتخاب‌ها:

-سهم‌های دلاری

-صندوق‌های درآمد ثابت ۴۰ درصدی

-صندوق‌های طلا

هشدار درباره سیاست‌های مالیاتی دولت؛ پیامد طبیعی: فرار سرمایه

او با انتقاد از «مالیات‌های کور» می‌گوید: «وقتی مالیات بدون توجه به تورم و قدرت خرید وضع می‌شود، سرمایه‌گذاران به سمت فعالیت‌های غیررسمی می‌روند. این فرار از قانون نیست؛ واکنش طبیعی بازار به سیاست‌گذاری غلط است.»

افول مزیت نفت؛ انرژی‌های نو پارادایم جهانی را تغییر داده‌اند

نوربخش با اشاره به رشد خودروهای برقی و انرژی‌های پاک می‌گوید که مزیت استراتژیک نفت در حال کاهش است. حتی بدون تحریم نیز قیمت واقعی نفت صعودی نخواهد بود.او افزایش قیمت حامل‌های انرژی در داخل را قطعی می‌داند.

جمع‌بندی برای کارفرمایان و خانوارها؛ چند توصیه بقا در اقتصاد فرسایشی

۱. به بازگشت قیمت‌ها امیدوار نباشید؛ دولت توان حمایت گسترده ندارد.

2. برای بازنشستگی و آینده شخصاً برنامه‌ریزی کنید.

3. انتظار فشار روانی و اخلاقی در محیط کار را داشته باشید.

4. دارایی‌های خود را به دارایی‌های متناسب با دلار و تورم تبدیل کنید.

در پایان، نوربخش تاکید می‌کند: «امید به بهتر شدن شرایط وجود دارد، اما امروز اقتصاد ما به احتیاط، انضباط مالی و استراتژی‌های دفاعی نیاز دارد؛ نه خوش‌بینی بی‌پشتوانه.»

*بازنویسی:تحریریه پژواک کارفرما