دیپلماسی اقتصادی ایران؛ شبکهای گسترده با رایزنان محدود
ایران با داشتن ۱۰۸ سفارتخانه در جهان، تنها کمتر از ۲۰ رایزن اقتصادی فعال دارد؛ فاصلهای که نهتنها حجم فعالیتهای اقتصادی کشور را محدود کرده، بلکه توان معرفی فرصتهای سرمایهگذاری و جذب سرمایهگذاران خارجی را بهشدت کاهش داده است.

ایران با داشتن ۱۰۸ سفارتخانه، ۳۰ کنسولگری و چند دفتر نمایندگی در سازمانهای بینالمللی، از ظرفیت قابل توجهی برای توسعه روابط اقتصادی و جذب سرمایهگذاری برخوردار است، اما تنها کمتر از ۲۰ رایزن اقتصادی در این مراکز فعالیت دارند؛ موضوعی که عملاً توان معرفی فرصتهای سرمایهگذاری و توسعه صادرات کشور را محدود کرده است.
رایزن اقتصادی فردی متخصص است که از سوی وزارت صمت یا وزارت امور خارجه اعزام میشود تا مناسبات اقتصادی و تجاری با کشور میزبان را گسترش دهد، فرصتهای سرمایهگذاری را شناسایی کند، با اتاقهای بازرگانی و شرکتهای محلی ارتباط برقرار کند و از برگزاری نمایشگاهها و رویدادهای تجاری حمایت نماید.
سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه، پیش از این با اشاره به ضرورت تقویت فعالیتهای دیپلماسی اقتصادی گفته است: «رایزنهای اقتصادی توسط وزارت صمت اعزام میشوند و ما امکانات سفارتخانهها را در اختیار آنها قرار میدهیم. در جاهایی که وزارت صمت رایزن اعزام نکرده، از کارشناسان وزارت خارجه استفاده میکنیم.» وی همچنین تعداد رایزنهای اقتصادی اعزامشده را حدود ۱۵ تا ۱۶ نفر عنوان کرد، در حالی که تعداد سفارتخانهها چندین برابر این رقم است.
حمید قنبری، معاون جدید امور اقتصادی وزارت خارجه، نیز در یادداشتی تاکید کرده است که برنامهریزی دقیق استانی و بازنگری در اولویتها، ظرفیت خوبی برای بهبود عملکرد دیپلماسی اقتصادی ایجاد میکند. وی افزود: «با دیدار با استانداران، بهویژه استانهای مرزی، توافق شد برنامههای استانی دقیقتر تدوین شده و در دستور کار سفارتها قرار گیرد.»
کارشناسان معتقدند برای بهرهبرداری کامل از شبکه دیپلماتیک ایران، باید تعداد رایزنان اقتصادی در کشورهایی با ظرفیت بالای تجاری و سرمایهگذاری افزایش یابد و واحد یا دپارتمان اقتصادی فعال در همه سفارتخانهها راهاندازی شود. علاوه بر این، شناسایی کارشناسانی با تجربه در صادرات و سرمایهگذاری، تخصیص بودجه مشخص برای پروژههای جذب سرمایه و برگزاری رویدادهای تجاری، و طراحی سیستم مشترک پایش عملکرد میان وزارت صمت و وزارت خارجه میتواند توان دیپلماسی اقتصادی ایران را بهطور قابل توجهی ارتقا دهد.
با این اقدامها، فرصتهای سرمایهگذاری معرفی شده و حضور ایران در بازارهای منطقهای و جهانی تقویت خواهد شد و شبکه گسترده دیپلماسی کشور میتواند به ابزاری مؤثر برای رشد اقتصادی تبدیل شود.
*بازنویسی: تحریریه پژواک کارفرما