جهش دوباره قیمت کاغذ تحریر؛ هر بند تا مرز ۳.۵ میلیون تومان

بازار کاغذ تحریر تهران در هفته‌های اخیر وارد فاز جدیدی از التهاب شده و افزایش پی‌درپی قیمت‌ها، این بازار را در یکی از بی‌ثبات‌ترین مقاطع سال‌های اخیر قرار داده است؛ وضعیتی که فعالان صنفی آن را نتیجه هم‌زمان نوسانات ارزی، اختلال در واردات و کاهش عرضه می‌دانند.

بررسی‌های میدانی از بازار ظهیرالاسلام، به‌عنوان قطب اصلی توزیع کاغذ در پایتخت، نشان می‌دهد قیمت هر بند کاغذ تحریر ۷۰ گرمی سایز ۷۰ در ۱۰۰ از حدود ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان به ۲ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان افزایش یافته است. این در حالی است که همین نوع کاغذ در شهریورماه سال جاری با قیمتی نزدیک به یک میلیون و ۸۷۰ هزار تومان معامله می‌شد.

همچنین قیمت کاغذ تحریر ۷۰ گرمی سایز ۶۰ در ۹۰ نیز طی روزهای اخیر از حدود ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان به ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان رسیده است؛ افزایشی که فعالان بازار از آن به‌عنوان جهشی کم‌سابقه در بازه‌ای کوتاه یاد می‌کنند.

روند افزایشی قیمت‌ها تنها به کاغذ ۷۰ گرمی محدود نمانده است. کاغذ تحریر ۸۰ گرمی نیز با رشد قابل توجهی همراه بوده و قیمت هر بند کاغذ ۸۰ گرمی سایز ۷۰ در ۱۰۰ از حدود ۳ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان به مرز ۳ میلیون و ۵۵۰ هزار تومان رسیده است. در همین حال، سایز ۶۰ در ۹۰ این نوع کاغذ نیز از ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان به حدود ۳ میلیون و ۵۰ هزار تومان افزایش یافته است.

فعالان بازار کاغذ، ریشه اصلی این نوسانات قیمتی را در وابستگی بالای کشور به واردات و مشکلات موجود در فرآیند تأمین ارز می‌دانند. به گفته آنان، بخش عمده کاغذ مصرفی کشور از مسیر واردات تأمین می‌شود و حتی تولید داخلی نیز به‌شدت وابسته به مواد اولیه، ماشین‌آلات و تجهیزات خارجی است؛ موضوعی که هر نوسان ارزی را به‌طور مستقیم به قیمت نهایی کاغذ منتقل می‌کند.

در همین رابطه، حمید نیکدل، رئیس اتحادیه صنف فروشندگان کاغذ و مقوای تهران، با اشاره به ساختار تأمین این محصول می‌گوید: در حال حاضر حدود ۷۵ تا ۸۰ درصد محصولات سلولزی کشور وارداتی است و تنها نزدیک به ۲۰ درصد کاغذ در داخل تولید می‌شود. به گفته او، اگرچه تولید برخی انواع کاغذ و کارتن در داخل کشور از کیفیت قابل قبولی برخوردار است، اما امکان تولید کاغذ تحریر ۸۰ گرمی و کاغذ گلاسه متناسب با نیاز دستگاه‌های چاپ و کپی در داخل وجود ندارد.

ابوالفضل روغنی گلپایگانی، رئیس کمیسیون صنایع اتاق ایران، نیز یکی از عوامل اصلی نابسامانی بازار کاغذ را طولانی بودن فرآیند تخصیص ارز عنوان می‌کند و می‌گوید: واردکنندگان برای تأمین ارز ناچارند از طریق تالار دوم اقدام کنند و در بسیاری از موارد، بین شش تا هشت ماه و حتی تا یک سال در صف دریافت ارز بمانند. این تأخیرها هزینه خواب سرمایه را افزایش داده و زمان‌بندی واردات را برهم می‌زند که نتیجه آن، رشد قیمت نهایی کاغذ است.

به گفته او، اختلاف قیمت میان تالار دوم و بازار آزاد نیز زمینه سوءاستفاده از این شکاف قیمتی را فراهم کرده است. با این حال، واردکنندگان چاره‌ای جز تحمل این شرایط ندارند؛ شرایطی که به کمبودهای مقطعی و تشدید نوسانات قیمتی در بازار دامن می‌زند.

فعالان این حوزه همچنین از ناهماهنگی میان دستگاه‌های متولی، از جمله وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بانک مرکزی به‌عنوان یکی دیگر از عوامل سردرگمی بازار یاد می‌کنند. به اعتقاد آنان، اختلاف نظر میان نهادهای تصمیم‌گیر، کندی در سیاست‌گذاری و ضعف نظارت، فضا را برای نوسان قیمت‌ها و سودجویی برخی واسطه‌ها مهیا کرده است.

در ماه‌های اخیر، مسئولان بارها از برنامه‌هایی برای ساماندهی بازار کاغذ و تسهیل واردات سخن گفته‌اند و وعده داده‌اند با تسریع در تخصیص ارز، ثبات نسبی به این بازار بازگردد. با این حال، فعالان صنفی تأکید می‌کنند که تحقق این وعده‌ها نیازمند اجرای سریع، شفافیت در تخصیص ارز و حذف رانت از زنجیره واردات است.

کارشناسان هشدار می‌دهند در صورتی که مشکلات ارزی و وارداتی تداوم یابد، بازار کاغذ با بحران‌های جدی‌تری مواجه خواهد شد؛ بحرانی که می‌تواند علاوه بر افزایش بیشتر قیمت‌ها، به رکود در صنایع وابسته از جمله چاپ، نشر و بسته‌بندی منجر شود.

در مجموع، بازار کاغذ تحریر تهران در شرایطی شکننده و ناپایدار قرار دارد و تداوم وضعیت موجود، فشار مضاعفی بر مصرف‌کنندگان نهایی و فعالان این صنعت وارد خواهد کرد؛ شرایطی که مهار آن نیازمند تصمیم‌های فوری و هماهنگ در سطح سیاست‌گذاری است.

*بازنویسی:تحریریه پژواک کارفرما