مکانیسم ماشه و نفت ایران | چرا بازگشت قطع‌نامه‌های سازمان ملل بی‌اثر است؟
آمارهای صندوق بین‌المللی پول نشان می‌دهد بازگشت شش قطع‌نامه تحریمی سازمان ملل تحت مکانیسم ماشه، تأثیر معناداری بر تولید و صادرات نفت ایران نخواهد داشت؛ چراکه تغییرات واقعی همواره تابع تحریم‌های ثانویه آمریکا بوده است، نه قطع‌نامه‌های شورای امنیت.
بررسی آمار صندوق بین‌المللی پول نشان می‌دهد فعال شدن مکانیسم ماشه و بازگشت ۶ قطع‌نامه تحریمی سازمان ملل اثری بر تولید و صادرات نفت ایران نخواهد گذاشت.
به گزارش تسنیم، رسانه‌های غربی در مورد فعال شدن مکانیسم ماشه و بازگشت قطع‌نامه‌های تحریمی سازمان ملل علیه ایران سر و صدای زیادی به راه انداخته‌اند و مدعی‌اند این تحریم‌ها بخش‌های مختلف زندگی مردم ایران را تحت تاثیر منفی قرار می‌دهد.
نفت مهمترین بخش اقتصاد ایران عنوان می‌شود و حدود نصف درآمدهای دولت در بودجه از محل فروش و صادرات نفت خام پیش‌بینی می‌شود.
سازمان ملل، ۶ قطع‌نامه تحریمی علیه ایران وضع کرده که همه آن‌ها با اجرایی شدن برجام در ژانویه سال ۲۰۱۶ بلااثر شدند اما سوالی که مطرح می‌شود این است میزان تولید و صادرات نفت ایران قبل از سال ۲۰۱۶، یعنی در سال‌هایی که ایران تحت تحریم‌های سازمان ملل قرار داشته، چه اختلافی با میزان تولید و صادرات نفت ایران در شرایط حاضر دارد؟
صندوق بین‌المللی پول در یک گزارش آماری، تولید و صادرات نفت ایران را مورد بررسی قرار داده است. ایران یک سال پیش از بلااثر شدن قطع‌نامه‌های سازمان ملل یعنی در سال ۲۰۱۵، بالغ بر ۲ میلیون و ۹۲۰ هزار بشکه در روز نفت تولید می‌کرد. تولید نفت ایران در سال ۲۰۲۴ نزدیک به همین حدود یعنی ۳ میلیون و ۲۷ هزار بشکه در روز بوده است. تولید نفت ایران در سال های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۴ نیز در کمترین حالت ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه در روز بوده است. بر این اساس ایران در متن قطع‌نامه‌های تحریمی سازمان ملل تقریبا همان میزان نفتی را تولید می‌کرده که هم‌اکنون تولید می‌کند.
با اجرای برجام در سال ۲۰۱۶، تولید نفت ایران جهش کرد و به ۳ میلیون و ۶۷۵ هزار بشکه در روز و در سال ۲۰۱۷ به ۳ میلیون و ۸۱۴ هزار بشکه در روز رسید که این افزایش نه به دلیل رفع تحریم‌های سازمان ملل، بلکه در نتیجه معافیت ایران از تحریم‌های ثانویه آمریکا بوده است. شاهد این مدعا آن است که با خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸، تولید نفت ایران به ۳ میلیون و ۲۸۲ هزار بشکه در روز و در بدترین حالت به ۲ میلیون و ۲۴ هزار بشکه در روز در سال ۲۰۲۰ رسید.
با اتخاذ سیاست‌های ضد تحریمی در دولت سیزدهم، تولید نفت ایران از سال ۲۰۲۲ رو به افزایش رفت و در سال ۲۰۲۴ به ۳ میلیون و ۲۷ هزار بشکه در روز رسید. صادرات نفت ایران نیز روند مشابهی داشت. بررسی میزان صادرات نفت ایران در آمارهای صندوق بین‌المللی پول نشان می‌دهد که میزان صادرات نفت ایران با و بدون قطع‌نامه‌های سازمان ملل اختلاف مهمی نداشته است. ایران در سال ۲۰۱۵ و در متن تحریم‌های سازمان ملل، فقط ۲۸۰ هزار بشکه کمتر از سال ۲۰۲۴ نفت صادر کرده و کمترین میزان صادرات نفت ایران در سال های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵ بالغ بر ۹۹۱ هزار بشکه در روز بوده است.
روند صادرات نفت ایران نیز با الگوی اجرای تحریم‌های ثانویه آمریکا همخوانی دارد و ارتباطی میان آن و تحریم‌های سازمان ملل مشاهده نمی‌شود. در سال ۲۰۱۶ با معافیت ایران از تحریم‌های ثانویه صادرات نفت ایران به یک میلیون و ۷۷۵ هزار بشکه در روز جهش کرد و این رقم در سال بعد به یک میلیون و ۸۵۰ هزار بشکه در روز رسید اما با خروج آمریکا از برجام، صادرات نفت ایران در سال ۲۰۱۸ به یک میلیون و ۳۹۴ هزار بشکه در روز افت کرد و در سال ۲۰۲۰ به کمترین میزان یعنی ۴۴۴ هزار بشکه در روز رسید. با تغییر دولت، میزان صادرات نفت کشور نیز تغییر کرد و با یافتن راه‌های دور زدن تحریم‌ها، صادرات نفت ایران دوباره رو به صعود گذاشت.
بر این اساس، آمار صندوق بین‌المللی پول نشان می‌دهد که مکانیسم ماشه متغیر معناداری در بحث میزان تولید و صادرات نفت ایران نخواهد بود. چه این که در برخی سال های اجرای برجام تولید و صادرات نفت ایران حتی به کمتر از دوران تحریم های سازمان ملل رسید.
قطع نامه های غیر اقتصادی
قطع‌نامه‌هایی که علیه ایران توسط شورای امنیت سازمان ملل وضع شده‌اند و قرار است با فعال شدن مکانیسم ماشه دوباره برگردند عبارت از:
«قطع‌نامه 1696 مصوب سال 2006 که از ایران می‌خواهد همه فعالیت‌های مرتبط با فرآوری و غنی‌سازی اورانیوم را معلق کند»،
«قطع‌نامه 1737 مصوب 2006 که دارایی اشخاص و نهادهای دخیل در برنامه‌های هسته‌ای و موشکی ایران را مسدود می‌کند»،
«قطع‌نامه 1747 مصوب سال 2007 که تحریم تسلیحاتی بر ایران وضع و پرداخت وام‌های بین‌المللی به ایران را محدود می‌کند»،
«قطع‌نامه 1803 مصوب سال 2008 که ممنوعیت مسافرت به خارج و مسدود شدن دارایی‌ها را توسعه می‌دهد و اجازه بازرسی از محموله‌های مشکوک به مقصد ومبدا ایران را صادر می‌کند»،
«قطع‌نامه 1835 مصوب سال 2008 که بر قطع‌نامه‌های قبلی تاکید می‌کند، بدون این که تحریم‌های جدیدی اضافه کند»
«قطع‌نامه 1929 مصوب سال 2010 که فروش تسلیحات سنگین به ایران را ممنوع می‌کند، برخی تحریم‌های بانکی بر ایران را وضع می‌کند و فعالیت‌های مرتبط با موشک‌های بالستیک حامل کلاهک هسته‌ای را ممنوع می‌کند»
در نهایت باید گفت اقتصاد در قطع‌نامه‌های تحریمی سازمان ملل جایگاه بسیار کمرنگی دارد و فقط در قطع نامه 1929 از تحریم‌های بانکی سخن گفته که این تحریم‌ها در مقایسه با تحریم‌های ثانویه آمریکا و اروپا علیه ایران اصلا به حساب نمی‌آید و ایران با وجود تحریم‌های غرب، میلیون‌ها بشکه نفت تولید و صادر کرده است.
وزارت انرژی آمریکا در گزارشی از درآمدهای نفتی اوپک به درآمد 43 میلیارد دلاری ایران از فروش نفت در سال 2024 اذعان کرده و پیش‌بینی کرده با وجود افت قیمت جهانی نفت، ایران در سال جاری نیز 34 میلیارد دلار ازمحل فروش نفت درآمد کسب کند. درآمد نفتی اوپک نیز در این سال، 95 میلیارد دلار کاهش خواهد یافت و به 455 میلیارد دلار خواهد رسید.
انتهای پیام