خداحافظی صنایع با انرژی ارزان / آینده توسعه صنعتی در گرو اصلاح سیاست‌ها
افزایش ۲۶۳ درصدی نرخ گاز و بیش از ۳۲۰ درصدی تعرفه برق طی چهار سال اخیر، مزیت سنتی «انرژی ارزان» را از صنایع ایران گرفته و در کنار محدودیت‌های مکرر برق و گاز، توسعه صنعتی کشور را با ابهام جدی مواجه کرده است.
مزیت سنتی صنایع ایران یعنی «انرژی ارزان» دیگر کارایی گذشته را ندارد. افزایش شدید تعرفه‌های برق و گاز، همراه با محدودیت‌های مکرر در تامین انرژی، روند توسعه صنعتی کشور را با چالش‌های جدی مواجه کرده است.
پایان مزیت انرژی ارزان
برای دهه‌ها، اتکا به منابع نفت و گاز و برق ارزان، یکی از مهم‌ترین محرک‌های رشد صنایع انرژی‌بر همچون فولاد، سیمان، آلومینیوم و پتروشیمی در ایران بود. اما این سیاست موجب شد سرمایه‌گذاری کافی در بهینه‌سازی مصرف و ارتقای فناوری صورت نگیرد و بخش صنعت از مسیر نوآوری و افزایش بهره‌وری فاصله بگیرد.
رشد بی‌سابقه هزینه انرژی
سعید شجاعی، معاون وزیر صمت، در نشست «واکاوی هزینه‌های تحمیلی برق و گاز به صنعت» اعلام کرد: «تعرفه برق برای صنایع طی مدت کوتاهی بیش از ۳۲۰ درصد افزایش یافته و نرخ گاز نیز طی چهار سال اخیر حدود ۲۶۳ درصد رشد کرده است. در مواردی، صنایع حتی تا ۱.۴ برابر تعرفه‌های رسمی هزینه پرداخت کرده‌اند.»
او افزود: «برخلاف بسیاری از کشورها، هزینه برق صنایع در ایران بالاتر از بخش خانگی است. هم‌اکنون صنایع داخلی نزدیک به ۸۰ درصد هزینه‌ای را که صنایع آمریکا برای برق می‌پردازند، متحمل می‌شوند.»
محدودیت‌های عملی در تامین انرژی
علاوه بر گرانی برق و گاز، صنایع با محدودیت‌های جدی در تامین انرژی مواجه‌اند. قطعی برق در تابستان و کاهش سهمیه گاز در زمستان، بارها خطوط تولید را متوقف کرده است. به گفته شجاعی، رشد بخش صنعت و معدن که برای سال گذشته ۴.۵ درصد پیش‌بینی شده بود، در نهایت تنها به ۱.۶ درصد رسید.
اقتصاد نفتی و ناکامی توسعه صنعتی
کارشناسان معتقدند ریشه این بحران در ساختار اقتصاد نفتی و پافشاری بر سیاست انرژی ارزان نهفته است. تکیه بر این مزیت کوتاه‌مدت، مانع از سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین و زیرساخت‌های صنعتی شد. اکنون با افزایش هزینه انرژی و محدودیت عرضه، ناکارآمدی این رویکرد بیش از پیش آشکار شده است.
آینده مبهم صنایع ایران
خداحافظی با انرژی ارزان برای صنایع کشور گرچه دشوار است، اما اتکا به یارانه‌های انرژی نه‌تنها مزیت رقابتی پایدار ایجاد نکرده، بلکه مانعی برای نوآوری بوده است. با این حال، نبود زیرساخت‌های مناسب، فناوری‌های نوین و شرایط ناشی از تحریم‌ها باعث شده که افزایش بهره‌وری نیز به سادگی امکان‌پذیر نباشد.
کارشناسان تأکید می‌کنند که بدون اصلاح جدی سیاست‌های صنعتی و انرژی، آینده توسعه صنعتی ایران در هاله‌ای از ابهام قرار خواهد گرفت.
*بازنویسی: تحریریه پژواک کارفرما
انتهای پیام