زعفران ایران در گمرک چین متوقف شد؛ هشدار درباره تکرار تجربه تلخ پسته

زعفران، طلای سرخ ایران، همواره در کنار پسته و خاویار از مهم‌ترین کالاهای صادراتی کشور به شمار می‌رود و نقش قابل‌توجهی در ارزآوری بخش کشاورزی دارد. با این حال، به نظر می‌رسد تکرار برخی ضعف‌های نظارتی در فرآیند صادرات، این بار دامن زعفران را گرفته است.

طی هفته‌های اخیر بخشی از محموله‌های زعفران ایران که به چین صادر شده بودند، در گمرک این کشور متوقف شده‌اند. علت توقف، «عدم انطباق با استانداردهای سختگیرانه چین» عنوان شده است؛ موضوعی که به گفته کارشناسان، زنگ خطر دیگری برای اعتبار تجاری ایران در بازارهای جهانی است.

محمدرضا اردیخانی، عضو صندوق توسعه صادرات زعفران، اعلام کرد:
«در یک ماه گذشته، برخی شرکت‌های داخلی بدون توجه به استانداردهای کشور مقصد، اقدام به صادرات زعفران با کیفیت نامناسب کرده‌اند. گمرک چین نیز پس از نمونه‌گیری، محموله را تایید نکرده و فعلاً آن را بلوکه کرده است.»

او با تأکید بر این‌که چین یکی از مقاصد مهم صادراتی زعفران ایران است، افزود:
«سالانه بین ۳۰ تا ۴۰ تُن، معادل ۱۰ تا ۱۵ درصد از کل زعفران تولیدی کشور، به چین صادر می‌شود. تکرار چنین اتفاقاتی نه‌تنها موجب از دست رفتن بازار می‌شود، بلکه اعتماد تجاری نسبت به برند "زعفران ایران" را نیز کاهش می‌دهد.»

اردیخانی با انتقاد از نبود نظارت مؤثر داخلی گفت:
«مشکل از آن‌جاست که محموله‌ها یا اصلاً آزمایش نمی‌شوند یا آزمایش‌ها به‌طور ناقص انجام می‌گیرد. وقتی محموله‌ای به نام ایران صادر می‌شود، بازگشت آن در گمرک کشور مقصد، مستقیماً به اعتبار ملی ما لطمه می‌زند.»

او با یادآوری تجربه مشابه در صادرات پسته افزود:
«سال گذشته محموله پسته ایران به اتحادیه اروپا به دلیل آلودگی به سم آفلاتوکسین برگشت خورد و وزارت جهاد کشاورزی مجبور به ارائه تعهد رسمی شد. حالا همان تجربه تلخ در حال تکرار برای زعفران است. این در حالی است که تأخیر کوتاه در صادرات، به‌مراتب بهتر از مواجهه با چنین بحران‌هایی است.»

به گفته این عضو صندوق توسعه صادرات، استانداردهای زعفران ایران در داخل کشور تدوین شده و حتی بسیاری از کشورها از همان شاخص‌ها برای تعیین کیفیت استفاده می‌کنند، اما در عمل تولیدکنندگان داخلی از رعایت همین استانداردها غفلت می‌کنند.

اردیخانی تصریح کرد:
«در شرایطی که آزمون‌های کیفی زعفران چندان پیچیده نیست و می‌تواند به‌سادگی در مبدا انجام شود، سختگیری در گمرکات داخلی می‌تواند از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری کند. اما متأسفانه نگاه کوتاه‌مدت و عجله برای صادرات، جای دقت و نظارت را گرفته است.»

این کارشناس همچنین تأکید کرد که برای حفظ بازارهای صادراتی، باید فرآیند نمونه‌گیری و آزمایش، نه به‌صورت تصادفی بلکه بر روی تمامی بسته‌های صادراتی انجام شود تا احتمال بروز خطا به حداقل برسد.

در حال حاضر فصل برداشت زعفران در ایران آغاز شده و پیش‌بینی می‌شود آبان‌ماه اوج برداشت این محصول باشد. کارشناسان هشدار می‌دهند در صورت تکرار تخلفات کیفی و ضعف نظارت، بازارهای جهانی زعفران ایران — که سال‌ها با اعتبار و کیفیت بالا به دست آمده — در معرض تهدید جدی قرار خواهد گرفت.

*بازنویسی: تحریریه پژواک کارفرما