بانک مرکزی در مسیر تثبیت ارز/انضباط و شفافیت، کلید مهار نوسانات

بازار ارز ایران در سال‌های اخیر به حساس‌ترین شاخص اقتصادی کشور تبدیل شده و کوچک‌ترین تغییر در جریان‌های صادراتی، کسری بودجه یا اخبار سیاسی، نوسانات چشمگیری در آن ایجاد می‌کند. در چنین شرایطی، نگاه‌ها به بانک مرکزی دوخته شده تا با اتخاذ سیاست‌های هماهنگ، ثبات ارزی را بازگرداند و ارزش پول ملی را در برابر فشارهای تورمی حفظ کند.

تقویت عرضه و مدیریت تقاضا، ستون‌های سیاست ارزی

کارشناسان معتقدند مهار نوسانات ارزی نیازمند کنترل نقدینگی، انضباط بودجه‌ای و پیش‌بینی‌پذیری بازار است. بانک مرکزی در گام نخست، روی تقویت سمت عرضه ارز تمرکز کرده است. الزام صادرکنندگان به بازگشت ارز، استفاده از سازوکارهای تهاتری و پیمان‌های پولی، بخشی از این سیاست است که با کاهش وابستگی به دلار و انتقال تجارت به مسیرهای رسمی، نوسانات بازار را محدود می‌کند.

همزمان، مدیریت هوشمند ذخایر ارزی و تزریق هدفمند در دوره‌های هیجانی، جایگزین مداخلات مقطعی گذشته شده است. کارشناسان معتقدند تزریق بی‌برنامه ارز فقط اثر کوتاه‌مدت دارد و بازار نیازمند سیگنال‌های پایدار و قابل پیش‌بینی است.

در کنار عرضه، کنترل تقاضای سفته‌بازانه و روانی نیز مورد توجه است. اتصال صرافی‌ها به سامانه‌های نظارتی، تعیین سقف برای ارز خدماتی و رصد فعالیت‌های غیرمتعارف، از ایجاد بازارهای موازی جلوگیری می‌کند.

بازار متشکل ارزی و شفافیت، ابزار مهار هیجانات

ایجاد بازار متشکل ارزی و انتشار گزارش‌های کوتاه‌مدت و شفاف، انگیزه سفته‌بازی را کاهش داده و انتظارات بازار را عقلانی‌تر کرده است. کنترل ترازنامه بانک‌ها، محدود کردن فعالیت‌های پرریسک و هدایت نرخ سود بانکی، دیگر ابزارهای بانک مرکزی برای کاهش فشار نقدینگی و تقاضای غیرضروری ارز است.

سازوکارهای مکمل و نقش بودجه دولت

کسری بودجه و تأمین مالی دولت از مسیرهای ناسالم، مهم‌ترین فشار بر پایه پولی و نرخ ارز را ایجاد می‌کند. تلاش برای افزایش سهم بازار سرمایه در تأمین مالی دولت و اصلاح هزینه‌ها، می‌تواند فشار ارزی را کاهش دهد و هماهنگی سیاست‌های پولی و مالی را تقویت کند.

عوامل خارجی و روانی نوسانات ارزی

به گفته علی حیدری، کارشناس اقتصادی، برخی نوسانات اخیر ارز ناشی از عوامل جهانی و فصلی است؛ از جمله افزایش قیمت طلای جهانی، حباب سکه، تسویه‌های پایان سال میلادی و تعطیلی‌های اقتصادی. علاوه بر آن، شایعات مربوط به بنزین، حذف ارز ترجیحی و کسری بودجه، انتظارات تورمی را افزایش داده و تقاضای احتیاطی برای ارز را بالا برده است.

فضاسازی رسانه‌ای و هیجان بازار

حیدری هشدار می‌دهد بخشی از افزایش قیمت‌ها به فعالیت سوداگران و رسانه‌های معاند مربوط است که با برجسته‌سازی اخبار منفی و تحلیل‌های کذایی، هیجانات بازار را تحریک می‌کنند. تجربه‌های گذشته نشان داده پس از فروکش هیجانات، نرخ‌ها به سطوح قبلی بازمی‌گردند و بانک مرکزی با ذخایر ارزی و طلا، توان مدیریت بازار را دارد.

جمع‌بندی

کنترل نرخ ارز و تقویت ارزش پول ملی، نتیجه مجموعه‌ای از اقدامات هماهنگ است؛ نه یک تصمیم مقطعی. بانک مرکزی با انضباط پولی، اصلاح نظام بانکی، مدیریت عرضه و تقاضا، توسعه ابزارهای مالی و شفافیت سیاستگذاری، تلاش می‌کند ثبات ارزی را به اقتصاد بازگرداند. کارشناسان بر این باورند که پیش‌بینی‌پذیری و اعتماد عمومی، مهم‌ترین عنصر موفقیت این راهبرد است و بدون آن، حتی ذخایر کافی نیز نمی‌تواند مانع نوسانات بازار شود.

*بازنویسی:تحریریه پژواک کارفرما