عقب‌ماندگی ایران در رقابت توافق‌های تجاری/ظرفیت بالا، حضور کم‌رنگ
با وجود ظرفیت‌های اقتصادی و ژئوپلیتیکی گسترده، ایران همچنان در سطح موافقت‌نامه‌های ترجیحی باقی مانده و از رقبای منطقه‌ای در توسعه توافق‌های تجاری و ورود به پیمان‌های جامع تجارت آزاد عقب‌تر است.
با وجود ظرفیت‌های گسترده اقتصادی و موقعیت ژئوپلیتیکی ایران، شبکه موافقت‌نامه‌های تجاری کشور همچنان محدود است و بیشتر در سطح توافق‌های ترجیحی باقی مانده است؛ موضوعی که باعث شده ایران در مقایسه با رقبای منطقه‌ای مانند ترکیه، امارات و عربستان، در توسعه روابط تجاری رسمی جایگاه پایین‌تری داشته باشد.
بررسی‌های جدید نشان می‌دهد ایران در میان اقتصادهای نوظهور و کشورهای در حال توسعه، از نظر تعداد و کیفیت موافقت‌نامه‌های تجاری، پایین‌تر از میانگین جهانی قرار دارد. با وجود اینکه بسیاری از کشورهای منطقه طی سال‌های اخیر با سرعتی بالا به سمت توافق‌های جامع تجارت آزاد حرکت کرده‌اند، ایران هنوز تجربه محدودی در این زمینه دارد.
مطابق ارزیابی‌های انجام‌شده در سال ۲۰۲۴، ایران در حوزه توافق‌های تجاری منطقه‌ای نیز در سطح «محدود و تجربی» طبقه‌بندی می‌شود. در حال حاضر تنها موافقت‌نامه‌ای که از نظر عمق تعهدات و دامنه پوشش می‌تواند در رده توافق‌های تجارت آزاد قرار گیرد، موافقت‌نامه ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا است؛ موضوعی که اهمیت توسعه بیشتر این شبکه را دوچندان می‌کند.
این وضعیت در حالی است که بسیاری از کشورهای رقیب، همزمان با گسترش توافق‌های تجاری، در حال تثبیت نقش خود در زنجیره ارزش منطقه‌ای و جهانی هستند. به باور کارشناسان، غفلت از توسعه موافقت‌نامه‌های تجاری و کندی در دیپلماسی اقتصادی می‌تواند هزینه‌های سنگینی برای ایران به همراه داشته باشد؛ از جمله کاهش سهم کشور در بازارهای منطقه، محدود شدن فرصت‌های صادراتی و عقب‌ماندگی در رقابت برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی.
تحلیلگران تأکید می‌کنند که در شرایط اشتداد رقابت اقتصادی و رشد سریع توافق‌های تجاری در منطقه، بازنگری در رویکرد ایران و تعریف یک سیاست فعال و بلندمدت در حوزه توافق‌های تجاری، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. تقویت دیپلماسی اقتصادی، تنوع‌بخشی به بازارهای هدف و حرکت به سمت توافق‌های جامع‌تر می‌تواند جایگاه ایران را در تجارت منطقه‌ای ارتقا دهد و امکان بهره‌گیری بهتر از ظرفیت‌های اقتصادی کشور را فراهم کند.
*بازنویسی:تحریریه پژواک کارفرما
انتهای پیام