۱۲ خوان تورم/از جنگ تا سقوط آزاد قدرت خرید در ایران

مطابق داده‌های شاخص قیمت کالاها و خدمات خانوار شهری که مرکز آمار ایران از فروردین ۱۳۶۱ تا آبان ۱۴۰۴ منتشر کرده است، قیمت‌ها در این ۴۳ سال بیش از ۴۱۰۰ برابر افزایش یافته‌اند. با این حال، نکته مهم‌تر سرعت افزایش قیمت‌ها و کاهش «نیمه‌عمر قدرت خرید» است؛ به طوری که فاصله دو برابر شدن قیمت‌ها از ۶۴ ماه در طولانی‌ترین دوره‌های دهه ۱۳۸۰، به تنها ۲۴ ماه در سال‌های اخیر کاهش یافته است.

بر اساس تحلیل داده‌ها، طی این مدت ۱۲ «خوان تورم» قابل شناسایی است که هر یک نشان‌دهنده دوره‌ای با شتاب متفاوت افزایش قیمت‌هاست.

خوان اول (۱۳۶۱ تا ۱۳۶۶): سال‌های جنگ و کوپن

در زمان جنگ ایران و عراق، با وجود فشار سنگین اقتصادی، سیاست‌های سهمیه‌بندی و کنترل دستوری قیمت‌ها باعث شد قیمت‌ها هر ۶۵ ماه یک بار دو برابر شوند.

خوان دوم (۱۳۶۶ تا ۱۳۷۰): هزینه‌های سازندگی

پس از جنگ، بازسازی زیرساخت‌ها و پروژه‌های عمرانی باعث شد سرعت تورم افزایش یابد و زمان دو برابر شدن قیمت‌ها به ۵۱ ماه کاهش یابد.

خوان سوم (۱۳۷۰ تا ۱۳۷۳): شوک تعدیل اقتصادی

اجرای سیاست‌های آزادسازی اقتصادی بدون زیرساخت کافی، سبب شد زمان دو برابر شدن قیمت‌ها به ۴۱ ماه برسد.

خوان چهارم (۱۳۷۳ تا ۱۳۷۶): تب ۴۹ درصد

رکورد تورم ۴۹.۴ درصدی در دهه ۷۰، دوره‌ای کوتاه اما پرفشار را ایجاد کرد و نیمه‌عمر قدرت خرید به ۳۱ ماه کاهش یافت.

خوان پنجم (۱۳۷۶ تا ۱۳۸۱): بازگشت آرامش

پس از طوفان تورمی، انضباط مالی و کاهش تنش‌های خارجی باعث شد شاخص قیمت‌ها هر ۵۹ ماه دو برابر شود.

خوان ششم (۱۳۸۱ تا ۱۳۸۶): توهم طلایی

طولانی‌ترین دوره ثبات نسبی بود؛ یکسان‌سازی نرخ ارز و درآمدهای نفتی، زمان دو برابر شدن قیمت‌ها را به ۶۴ ماه افزایش داد.

خوان هفتم (۱۳۸۶ تا ۱۳۹۰): جرّاحی بدون بیهوشی

تزریق نقدینگی و اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها، زمان دو برابر شدن قیمت‌ها را به ۴۹ ماه کاهش داد و تورم دوباره به صدر اخبار بازگشت.

خوان هشتم (۱۳۹۰ تا ۱۳۹۴): صخره سخت تحریم

تحریم‌های بین‌المللی و شوک ارزی، بازار را قفل و رشد قیمت‌ها را بی‌وقفه کرد.

خوان نهم (۱۳۹۴ تا ۱۳۹۸): امید و ناامیدی

دوران برجام و تورم تک‌رقمی در نیمه نخست این دوره نوید بازگشت ثبات را می‌داد، اما خروج آمریکا از برجام در ۱۳۹۷، تمام امیدها را فرو ریخت.

خوان دهم تا دوازدهم (۱۳۹۸ تا اکنون): سقوط آزاد

پس از مهر ۱۳۹۸، قیمت‌ها هر ۲۴ تا ۲۵ ماه دو برابر شده‌اند. این شتاب تورم، قدرت پس‌انداز و برنامه‌ریزی خانوارهای شهری را به حداقل رسانده و زندگی روزمره ایرانیان را به یک تلاش مداوم برای «عقب نماندن» از گرانی تبدیل کرده است.

روایت این ۱۲ خوان، تصویری از فرسودگی اقتصاد ایران و فشار بی‌وقفه بر زندگی مردم ارائه می‌دهد؛ جامعه‌ای که امید و رفاه خود را از دست داده و دولتی که در پی یافتن راهی برای کنترل تورم و بازگرداندن ثبات است. اقتصاددانان و سیاست‌گذاران هم‌صدا از سختی‌های روزگار امروز و فردا سخن می‌گویند و هشدار می‌دهند که روند شتابان افزایش قیمت‌ها همچنان ادامه دارد.

*بازنویسی:تحریریه پژواک کارفرما