موانع غیرتعرفه‌ای، بزرگ‌ترین سد راه تجارت ایران با اتحادیه اوراسیا
تجارت ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا همچنان با موانع غیرتعرفه‌ای، استانداردهای سخت‌گیرانه و ضعف زیرساخت‌های لجستیکی روبه‌رو است؛ کارشناسان معتقدند رفع این مشکلات مسیر توسعه مبادلات تجاری را هموار می‌کند.
با وجود امضای توافقنامه تجارت آزاد، بررسی‌ها نشان می‌دهد که تجارت ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا هنوز با چالش‌های ساختاری و نهادی قابل توجهی مواجه است. کارشناسان تأکید می‌کنند که این موانع غیرتعرفه‌ای، در بسیاری موارد اثرگذاری بیشتری از تعرفه‌ها بر کندی صادرات ایران دارند.
چالش ساختاری و تقسیم کار تاریخی:
اتحادیه اوراسیا هنوز تحت تأثیر ساختار صنعتی و تجاری دوران شوروی اداره می‌شود و نوعی تقسیم کار تاریخی میان کشورهای عضو تثبیت شده است. نفوذ روسیه و چین در بازارهای کلیدی مانند قزاقستان نیز کار ایران برای تثبیت جایگاه خود را دشوار کرده است؛ به‌گونه‌ای که روسیه ۳۰.۵ درصد و چین ۲۵.۳ درصد از واردات این کشور را در اختیار دارند.
استانداردهای فنی و غیرتعرفه‌ای:
یکی از مهم‌ترین موانع ورود کالاهای ایرانی به بازار اوراسیا، الزامات استاندارد GOST و گواهی R-GOST است که انطباق محصولات با آن برای تولیدکنندگان ایرانی پیچیده و زمان‌بر است. نبود هماهنگی میان استانداردهای ملی ایران و الزامات GOST، روند ترخیص کالا را کند و در مواردی تقریبا ناممکن کرده است.
موانع بهداشتی و قرنطینه‌ای:
در بخش کشاورزی و غذایی، استانداردهای دامپزشکی، گیاهی، حلال و مقررات SPS باعث تأخیر در صدور گواهی‌ها و ورود محصولات شده است. نبود اعتماد متقابل میان نهادهای نظارتی ایران و اعضای اتحادیه، روند صدور مدارک را طولانی و پرچالش می‌کند.
چالش‌های لجستیکی و زیرساختی:
اختلاف سامانه‌های گمرکی و رویه‌های اجرایی مختلف، نه تنها تسهیل تجارت را محقق نکرده بلکه زمان ترخیص کالاها را افزایش داده است. زیرساخت‌های لجستیکی در بسیاری از کشورها، به ویژه سردخانه‌ها، شبکه توزیع و باراندازها برای کالاهای ایرانی ناکافی است و ریسک فساد کالا و هزینه‌های صادرات را بالا برده است.
موانع مالی و بانکی:
نبود شبکه بانکی مطمئن میان ایران و اعضای اتحادیه، بخش بزرگی از مبادلات را به تهاتر یا حمل نقدی محدود کرده است. تفاوت نرخ‌ها و محدودیت دسترسی به شبکه‌های بین‌المللی، یکی دیگر از موانع مهم تجارت آزاد ایران با اوراسیا است.
سیاست‌گذاری داخلی:
کارشناسان تأکید می‌کنند که سیاست‌های محدودکننده واردات، اثر مستقیم بر صادرات ایران دارد. مثال واضح آن جلوگیری از واردات برخی کالاهای مصرفی از ارمنستان است که موجب مقاومت طرف مقابل در پذیرش صادرات ایرانی شد.
راهکارها و تجربه موفق:
تشکیل کنسرسیوم‌های صادراتی و سرمایه‌گذاری مشترک می‌تواند بسیاری از مشکلات لجستیکی، توزیعی و ساختاری را کاهش دهد. نمونه موفق این مدل، «سرای تجاری ایران در آستاراخان» است که توانسته بخشی از موانع صادرات را برطرف کند و حضور ایران در بازار را تقویت نماید.
جمع‌بندی:
تحلیلگران معتقدند تجارت ایران با اتحادیه اوراسیا هنوز با مشکلات غیرتعرفه‌ای، ضعف زیرساخت، محدودیت‌های بانکی و سیاست‌گذاری ناهماهنگ مواجه است. رفع این چالش‌ها نیازمند برنامه‌ریزی بلندمدت، اصلاحات نهادی و هماهنگی دولت و بخش خصوصی است تا ایران بتواند از ظرفیت بزرگ بازار ۱۸۰ میلیون نفری اتحادیه اوراسیا بهره‌برداری مؤثر داشته باشد.
*بازنویسی:تحریریه پژواک کارفرما
انتهای پیام