ایران و ترکیه، گره تازه «جاده ابریشم» در قلب خاورمیانه

یک خط ریلی جدید میان ایران و ترکیه در آستانه اجراست؛ مسیری ۲۰۰ کیلومتری که به گفته تحلیلگران، می‌تواند معادلات ترانزیت منطقه و حتی تجارت جهانی را دگرگون کند. این طرح که در مسیر مرند–چشمه‌ثریا احداث می‌شود، قرار است طی چهار سال آینده به بهره‌برداری برسد و حلقه‌ای تازه میان دو پهنه بزرگ اقتصادی آسیا و اروپا ایجاد کند.

این خط آهن در منطقه‌ای کوهستانی و میان دریاچه و ارتفاعات احداث می‌شود؛ منطقه‌ای که همواره به دلیل وجود دریاچه وان، مسیر ریلی را با وقفه و انتقال بار به قایق‌ها مواجه می‌کرد. با اجرای این پروژه، قطارها دیگر نیاز به توقف در کنار دریاچه نخواهند داشت و حمل بار به صورت پیوسته انجام می‌شود.

با وجود محدودیت‌های زیرساختی و تحریم‌های دهه گذشته، ایران و ترکیه حالا در حال تکمیل یکی از مهم‌ترین پروژه‌های مشترک حمل‌ونقل خود هستند. کارشناسان معتقدند این مسیر جدید، ایران و ترکیه را به بازیگران مهم‌تری در کریدورهای ترانزیتی چین و اروپا تبدیل خواهد کرد. این خط ریلی، بخشی از کریدورهای جدید تجارت جهانی است که در چارچوب ابتکار «کمربند و جاده» تعریف شده و با محدودیت‌های اخیر مسیرهای روسیه، اهمیت بیشتری یافته است.

در فاز نخست، ظرفیت حمل بار این مسیر ماهانه ۱,۵۰۰ تن برآورد شده و در صورت اثبات کارآمدی، امکان افزایش آن تا ۲۰ هزار تن در ماه وجود دارد. قطارها قادر خواهند بود با ۲۷ واگن باری در این مسیر حرکت کنند.

ارزیابی‌ها نشان می‌دهد این خط آهن نه‌تنها مزیت رقابتی ایران و ترکیه در ترانزیت کالا را افزایش می‌دهد، بلکه دسترسی چین به دریای سیاه و مدیترانه را تسهیل خواهد کرد و نقش دو کشور را در شبکه‌های حمل‌ونقل بین‌المللی ارتقا می‌دهد.

هم‌زمان، پاکستان نیز برای اتصال دوباره به مسیر استانبول–تهران–اسلام‌آباد (ITI) اعلام آمادگی کرده و قرار است این خط در ابتدای سال ۲۰۲۶ بازگشایی شود؛ موضوعی که ارزش ژئوپلیتیک حلقه ایران–ترکیه را بیشتر خواهد کرد.

هزینه ساخت مسیر مرند–چشمه‌ثریا حدود ۱.۶ میلیارد دلار برآورد شده و روند احداث آن تا سال ۲۰۲۹ ادامه خواهد داشت. این پروژه، گامی راهبردی در تکمیل زنجیره حمل‌ونقل منطقه و افزایش سهم ایران از بازار ترانزیت جهانی به شمار می‌رود.

*بازنویسی:تحریریه پژواک کارفرما