بازار نفت آسیا/رقابت شدید آمریکا، عربستان و روسیه و تهدید جایگاه ایران

بازار جهانی نفت در سال ۲۰۲۵ با نوسان‌های بی‌سابقه و رقابت شدید مواجه شده است. سه بازیگر اصلی این عرصه یعنی ایالات متحده، عربستان سعودی و روسیه، هر یک با استراتژی‌های متفاوت در تلاشند سهم بیشتری از بازار روبه‌رشد آسیا را تصاحب کنند؛ بازاری که بیش از ۶۰ درصد رشد تقاضای جهانی را در دهه پیش‌رو شامل می‌شود.

ایالات متحده با افزایش تولید نفت شیل، جایگاه خود را در صدر تولیدکنندگان تثبیت کرده و صادرات نفت سبک این کشور به آسیا رکورد زده است. نفت شیل آمریکا به دلیل سازگاری با پالایشگاه‌های آسیایی و هزینه پایین پالایش، جذابیت بالایی دارد. در کنار آن، واشنگتن از ابزار «دیپلماسی انرژی» بهره می‌برد تا موقعیت منطقه‌ای خود را تقویت کند، اگرچه محدودیت‌هایی مانند هزینه حمل و نوسان نرخ ارز، چالش‌هایی پایدار برای این استراتژی ایجاد کرده است.

عربستان سعودی با سیاست «تنظیم انعطاف‌پذیر عرضه» سعی دارد هم قیمت‌ها را حفظ کند و هم جایگاه خود در بازار آسیای پررونق را تقویت کند. تولید این کشور در نوامبر ۲۰۲۵ حدود ۱۰ میلیون بشکه در روز بوده و ریاض با کاهش قیمت نفت سبک برای مشتریان آسیایی، رقابت‌پذیری خود را حفظ کرده است. قراردادهای بلندمدت با پالایشگاه‌های چین و هند نیز بخش مهمی از استراتژی ریاض به شمار می‌رود.

روسیه که با تحریم‌های گسترده مواجه شده، با ارائه تخفیف‌های تا ۱۵ دلار زیر قیمت بازار و انعطاف لجستیکی، سعی در حفظ سهم خود دارد. با این حال، افزایش ذخایر نفت «روی آب» و کاهش درآمدها، روسیه را آسیب‌پذیرترین عضو این مثلث رقابتی کرده است.

در مقابل، ایران به دلیل تحریم‌ها و محدودیت صادرات رسمی، در حاشیه بازار باقی مانده است. صادرات نفت ایران نزدیک به ۲.۲ میلیون بشکه در روز باقی مانده، اما محدودیت‌ها و تحریم‌های اخیر، جایگاه تهران در بازار جهانی را تضعیف کرده است. در شرایط مازاد عرضه جهانی و قدرت چانه‌زنی خریداران آسیایی، ایران یا باید با استراتژی هوشمندانه بازی کند، یا خطر از دست دادن سهم بازار خود را بپذیرد.

پارسا ملکی

*بازنویسی:تحریریه پژواک کارفرما