نسل زد بازنده اصلی؟ تأثیر متفاوت هوش مصنوعی بر بازار کار

نتایج تحقیقات جدید نشان می‌دهد برخلاف تصورات رایج درباره تهدید هوش مصنوعی برای بازار کار، مشاغلی که بیشترین قابلیت اتوماسیون با این فناوری را دارند، در عمل وضعیت بهتری نسبت به سایر مشاغل تجربه کرده‌اند.

شرکت سرمایه‌گذاری آمریکایی «ونگارد» در گزارش پایان سال خود به سرمایه‌گذاران اعلام کرد شغل‌هایی که انتظار می‌رفت بیشترین آسیب را از هوش مصنوعی ببینند، نه‌تنها حذف نشده‌اند، بلکه از نظر رشد اشتغال و افزایش دستمزد واقعی، عملکردی بالاتر از میانگین بازار کار داشته‌اند.

بر اساس این گزارش، حدود ۱۰۰ شغلی که بیشترین مواجهه را با اتوماسیون مبتنی بر هوش مصنوعی دارند، در سال‌های اخیر از نظر ایجاد فرصت شغلی و رشد درآمد، از سایر مشاغل پیشی گرفته‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهد سیستم‌های فعلی هوش مصنوعی عمدتاً نقش مکمل نیروی انسانی را ایفا کرده و با افزایش بهره‌وری، کارکنان را به سمت انجام فعالیت‌های با ارزش افزوده بالاتر سوق داده‌اند.

طبق نتایج این تحقیق، نرخ رشد اشتغال در مشاغلی که استفاده از هوش مصنوعی در آن‌ها بالاست ـ از جمله کارکنان اداری، دستیاران منابع انسانی و دانشمندان داده ـ از حدود یک درصد در دوره پیش از همه‌گیری کرونا (۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹)، به ۱.۷ درصد در سال ۲۰۲۳ و پس از آن افزایش یافته است. در مقابل، نرخ رشد سایر مشاغل در همین بازه زمانی از ۱.۱ درصد به ۰.۸ درصد کاهش پیدا کرده است.

در حوزه دستمزد نیز کارکنان مشاغل مستعد هوش مصنوعی وضعیت بهتری داشته‌اند. رشد واقعی دستمزد در این مشاغل از ۰.۱ درصد پیش از همه‌گیری، به ۳.۸ درصد پس از همه‌گیری و هم‌زمان با ظهور ابزارهایی مانند «چت‌جی‌پی‌تی» رسیده، در حالی که رشد دستمزد در سایر مشاغل تنها از ۰.۵ درصد به ۰.۷ درصد افزایش یافته است.

با این حال، گزارش «ونگارد» تأکید می‌کند که همه گروه‌های شغلی به یک اندازه از گسترش هوش مصنوعی منتفع نشده‌اند. بهبود بهره‌وری و تخصیص مجدد وظایف به فعالیت‌های با ارزش‌تر، در برخی حوزه‌ها باعث کاهش نیاز به نیروی کار شده؛ روندی که شباهت زیادی به تحولات ناشی از انقلاب‌های فناورانه گذشته مانند برق، راه‌آهن و اینترنت دارد.

این گزارش همچنین به چالش‌های جدی پیش‌روی نیروهای تازه‌کار اشاره می‌کند. طبق داده‌های فدرال رزرو آمریکا، از زمان معرفی چت‌جی‌پی‌تی در سال ۲۰۲۲، تعداد آگهی‌های شغلی در این کشور ۳۲ درصد کاهش یافته است. هرچند اشتغال کلی همچنان روندی افزایشی دارد، اما فرصت‌های شغلی برای نیروهای جوان، به‌ویژه نسل زد، به‌طور محسوسی کاهش یافته است.

بر اساس گزارش دانشگاه استنفورد در سال ۲۰۲۵، آگهی‌های شغلی مرتبط با حوزه‌های هوش مصنوعی برای افراد ۲۲ تا ۲۵ ساله از سال ۲۰۲۲ تاکنون ۱۳ درصد کاهش داشته است. همچنین داده‌های شرکت «پیو» نشان می‌دهد سهم کارکنان ۲۱ تا ۲۵ ساله در شرکت‌های بزرگ فناوری از ۱۵ درصد در ابتدای سال ۲۰۲۳ به ۶.۸ درصد تا جولای سال جاری کاهش یافته است.

کارشناسان معتقدند کاهش استخدام نیروهای جوان لزوماً ناشی از هوش مصنوعی نیست و عواملی مانند عدم قطعیت‌های اقتصادی، اصلاح استخدام‌های بیش از حد دوران کرونا و آماده‌سازی شرکت‌ها برای شوک‌های تجاری و تعرفه‌ای نیز در این روند نقش دارند.

در عین حال، تحلیل‌گران تأکید می‌کنند با وجود پیشرفت چشمگیر مدل‌های زبانی بزرگ در آزمون‌های تخصصی مانند برنامه‌نویسی، این فناوری‌ها هنوز در مواجهه با شرایط پیچیده و تصمیم‌گیری‌های ظریف دنیای واقعی محدودیت‌های جدی دارند و برای ایجاد اختلال گسترده در بازار کار، به پیشرفت‌های بیشتری نیاز است.

*بازنویسی:تحریریه پژواک کارفرما