چشم‌انداز صفر حادثه کار؛ میان شعار، رانت و واقعیت ایمنی در ایران
پویش جهانی «چشم‌انداز صفر حادثه کار» با هدف کاهش حوادث و بیماری‌های شغلی به ایران رسیده است، اما کارشناسان هشدار می‌دهند که رانت، انحصار و نگاه شعاری به ایمنی، مانع تحقق این هدف خواهد شد.
یک کارشناس ایمنی معتقد است تحقق پویش «چشم‌انداز صفر حادثه کار» بدون رفع رانت و انحصار در واردات تجهیزات ایمنی، تقویت بازرسی‌ها و ایجاد یک راهبرد ملی جامع، امکان‌پذیر نخواهد بود.
آغاز پویشی جهانی در ایران
پویش «چشم‌انداز صفر حادثه و بیماری شغلی» که از سوی سازمان جهانی کار (ILO) توصیه شده، با همکاری وزارت کار، سازمان تأمین اجتماعی و چند نهاد دیگر در ایران کلید خورده است. این کارزار در آستانه سالگرد حادثه انفجار معدن معدنجوی طبس برگزار شد تا به مطالبه‌ای عمومی برای کاهش حوادث شغلی تبدیل شود.
از «صفر مطلق» خبری نیست!
شهرام غریب، مدرس ایمنی صنایع، تأکید می‌کند: هدف این پویش رساندن آمار حوادث به صفر مطلق نیست، بلکه ایجاد سازوکارهایی برای کاهش حداکثری و پیش‌بینی‌پذیر حوادث است. او هشدار می‌دهد که نباید این شعار باعث شکل‌گیری انتظارات غیرواقعی شود.
پاشنه آشیل وزارت کار؛ کمبود بازرسان ایمنی
به گفته غریب، وزارت کار به دلیل در اختیار داشتن شبکه بازرسی سراسری، بیشترین ظرفیت برای اجرای این طرح را دارد. اما تعداد اندک بازرسان، ضعف امکانات و مشکلات معیشتی آنان، به مهم‌ترین مانع در نظارت بر ایمنی کار تبدیل شده است.
وزارتخانه‌ها؛ هرکدام گرفتار چالش‌های خود
- وزارت بهداشت: با وجود شبکه کارشناسان طب کار، در بخش بهداشت حرفه‌ای عملاً کم‌کار است و داده‌های بیماری‌های شغلی را به‌درستی یکپارچه نمی‌کند.
- وزارت صمت: توان تدوین استانداردهای ایمنی را دارد، اما در معادن و واحدهای غیررسمی، نظارت ضعیفی اعمال می‌کند.
- وزارت راه و شهرسازی: نیمِ حوادث کار در پروژه‌های ساختمانی رخ می‌دهد، اما نظارت مؤثری وجود ندارد.
- وزارت نفت: نسبت به دیگر بخش‌ها وضعیت بهتری دارد، اما پیمانکاری‌های جزء و برون‌سپاری پروژه‌ها به نیروهای غیرحرفه‌ای باعث افزایش حوادث در این صنعت شده است.
ضعف رسانه‌ها در فرهنگ‌سازی ایمنی
این کارشناس می‌گوید با وجود ظرفیت بالای رسانه‌ها، اطلاع‌رسانی درباره حوادث کار و آموزش پیشگیرانه در ایران شعاری و مقطعی است. به‌ویژه صداوسیما که بیشترین امکانات را دارد، عملکرد ضعیفی در آموزش ایمنی داشته و تنها در مناسبت‌هایی مانند هفته ایمنی یا سالگرد حوادث معدنی به موضوع می‌پردازد.
آموزش‌های تئوری؛ از دانشگاه تا صنعت
به باور غریب، آموزش‌های ایمنی در ایران همچنان تئوری، حفظی و غیرعملی است. نبود کارگاه‌های شبیه‌سازی، ضعف ارتباط دانشگاه با صنعت و فقدان آموزش میدانی، موجب می‌شود فارغ‌التحصیلان رشته‌های ایمنی در محیط واقعی صنعت ناکارآمد باشند.
رانت و انحصار در بازار تجهیزات ایمنی
به گفته این مدرس ایمنی، بازار تجهیزات ایمنی هم گرفتار تعارض منافع و انحصار است. در حالی که امکان تولید داخلی و حتی صادرات تجهیزات ایمنی وجود دارد، برخی گروه‌ها با ایجاد محدودیت‌های ساختگی، واردات یا توزیع این تجهیزات را در دست گرفته‌اند. او هشدار می‌دهد که تجهیزات بی‌کیفیت و بدون استاندارد، خود می‌تواند عامل حادثه شود.
راه نجات: راهبرد ملی و اراده سیاسی
غریب تأکید می‌کند بدون یک سند راهبردی ملی ایمنی و بهداشت شغلی، دستگاه‌ها پراکنده و بدون هماهنگی عمل می‌کنند. به باور او، تنها با کنار گذاشتن شعار، ترجیح منافع ملی بر فردی و برخورد قاطع با انحصارگران می‌توان به تحقق چشم‌انداز صفر امیدوار بود.
* بازنویسی: تحریریه پژواک کارفرما
انتهای پیام