نظام دانشگاهی هنوز حلقه ارتباط با بازار کار را پیدا نکرده است
معاون توسعه اشتغال و کارآفرینی جهاددانشگاهی گفت: جزایر منفصلی در نظام اشتغال کشور وجود دارد و هنوز بستر ملی مؤثری برای اتصال فارغ‌التحصیلان به فرصت‌های واقعی کار شکل نگرفته است.
معاون توسعه اشتغال و کارآفرینی جهاددانشگاهی گفت: جزایر منفصل در بازار کار و نبود سامانه ملی اشتغال، مانع بهره‌وری از ظرفیت فارغ‌التحصیلان است. معاون توسعه اشتغال و کارآفرینی سازمان تجاری‌سازی فناوری و اشتغال دانش‌بنیان جهاددانشگاهی (ستفا) با اشاره به نبود پیوند میان نظام آموزش عالی و بازار کار گفت: هنوز بستر منسجمی برای اتصال مهارت‌آموختگان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی به فرصت‌های شغلی کشور ایجاد نشده است و این مسئله یکی از چالش‌های اساسی اشتغال در ایران به شمار می‌رود.
غلبه مدرک‌گرایی و ضعف در مهارت‌آموزی
مهری سادات موسوی اظهار کرد: در کشور ما اشتغال بیش از اندازه به مدرک تحصیلی وابسته شده، در حالی که داشتن مدرک به‌تنهایی تضمین‌کننده‌ی شغل نیست. اشتغال فرایندی چندوجهی است که نیازمند مهارت، تجربه و درک فرهنگی از محیط کار است.
او افزود: «دانش‌آموختگان ما حتی در مقاطع بالای تحصیلی، پس از فارغ‌التحصیلی در نقطه صفر قرار می‌گیرند و نمی‌دانند از کجا باید شروع کنند. در حالی‌که انتظار می‌رود فردی در سطح دکتری توانایی هدایت دیگران را داشته باشد، نه اینکه تازه به دنبال یادگیری مهارت‌های ابتدایی باشد.»
غفلت از نقش آموزش و پرورش در جامعه‌پذیری
موسوی با اشاره به اهمیت آموزش‌های فرهنگی از دوران مدرسه گفت: «بخش زیادی از مهارت‌های ورود به بازار کار در فرایند جامعه‌پذیری شکل می‌گیرد، اما در نظام آموزشی ما این بعد مغفول مانده است.»
او با اشاره به مطالعه‌ای در ژاپن افزود: «در این کشور مشخص شد که سنین ۹ تا ۱۵ سالگی زمان شکل‌گیری تعلق فرهنگی و هویت ملی است، به همین دلیل دولت تصمیم گرفت کارمندانی که در این بازه زمانی فرزند دارند را به خارج اعزام نکند. این نشان می‌دهد پرورش فرهنگی باید آگاهانه و در زمان مناسب انجام شود.»
چالش فرهنگی نسل جدید در فضای مجازی
به گفته معاون جهاددانشگاهی، امروزه فرایند رشد فرهنگی و اجتماعی نسل جدید در فضای مجازی شکل می‌گیرد و این مسئله، هویت فرهنگی آنان را از جامعه واقعی جدا کرده است.
او ادامه داد: «دانشجویانی که از ابتدا درگیر فضای مجازی بوده‌اند، اغلب تمایل به مهاجرت دارند. در مقابل، افرادی که از نظر فرهنگی و هویتی عمیق‌تر رشد کرده‌اند، بیشتر انگیزه ماندن و خدمت در کشور را دارند.»
هوش فرهنگی و مهارت‌های ارتباطی؛ حلقه مفقوده اشتغال
موسوی با تأکید بر ضرورت آموزش مهارت‌های نرم گفت: «در انتهای زنجیره اشتغال باید به ابتدای آن نگاه کرد. لازم است از دوران دانشجویی روی مهارت‌های ارتباطی، تعاملات انسانی و هوش فرهنگی سرمایه‌گذاری شود. امروز بسیاری از دانشجویان از کودکی در فضای مجازی بزرگ شده‌اند و فرصت تعامل واقعی را از دست داده‌اند.»
او هشدار داد: «وقتی این تعاملات واقعی حذف می‌شود، حتی باهوش‌ترین افراد هم ممکن است در محیط کار رفتارهایی از خود نشان دهند که در شأن موقعیت‌شان نیست، زیرا فرصت تجربه در فضای واقعی را نداشته‌اند.»
لزوم تشکیل پرونده مهارت شغلی برای دانشجویان
این مقام مسئول از طرح ایجاد «پرونده مهارتی و شغلی» برای هر دانشجو خبر داد و گفت: «این پرونده باید شامل مهارت‌های فنی، فردی، ارتباطی و اجتماعی باشد تا نقاط ضعف دانشجویان شناسایی شود. تنها با نهادینه‌سازی آموزش مهارتی در نظام آموزش عالی می‌توان به اشتغال پایدار رسید.»
ضعف در آموزش‌های کاربردی و وقت‌شناسی
موسوی افزود: «بسیاری از آموزش‌های ضروری زندگی در برنامه‌های رسمی آموزش عالی وجود ندارد. به عنوان مثال، برخی دانشجویان تنها برای تعویق خدمت سربازی، تحصیل خود را طولانی می‌کنند، در حالی که درک ارزش زمان و سرمایه عمر باید جزو مهارت‌های پایه هر فرد باشد.»
شکاف میان دانشگاه و بازار کار
او با انتقاد از جدایی نظام آموزشی از نیاز واقعی بازار گفت: «فارغ‌التحصیلان ما تازه پس از پایان تحصیل متوجه می‌شوند که باید مهارت‌های جدیدی یاد بگیرند. این مسئله باعث هدررفت طلایی‌ترین سال‌های عمرشان می‌شود.»
موسوی تأکید کرد که این شکاف تنها در یک رشته خاص نیست و تقریباً تمام حوزه‌های آموزشی کشور از آن رنج می‌برند. به گفته او، تمرکز بیش از حد دانشگاه‌ها بر تولید مقاله به جای حل مسئله، موجب شده ارتباط آن‌ها با واقعیت‌های جامعه از بین برود.
ضرورت شناخت بازار کار و مهارت‌های روز
معاون جهاددانشگاهی گفت: «دانشجو باید از دوران تحصیل بداند که بازار کار چه نیازهایی دارد و چه نرم‌افزارها و ابزارهایی برای ورود به آن ضروری است. متأسفانه بسیاری از دانشجویان حتی به نرم‌افزارهای پایه رشته خود تسلط ندارند.»
او افزود: «کشور ما در هر دو حوزه مهارت‌های نرم مانند ارتباط مؤثر و کار تیمی، و مهارت‌های سخت و فنی، با کمبود جدی روبه‌روست و لازم است آموزش‌ها جامع‌تر و واقعی‌تر شوند.»
پیامدهای مدرک‌گرایی
موسوی با اشاره به پدیده مدرک‌گرایی گفت: «بسیاری از دانشجویان پس از سال‌ها تحصیل نمی‌دانند با دانش خود چه کنند. بارها شاهد بوده‌ام افرادی با مدرک دکتری می‌گویند از کودکی فقط یاد گرفته‌اند درس بخوانند، نه زندگی کنند یا تصمیم بگیرند. این مسئله زنگ خطری برای جامعه است.»
اقتصاد راکد، مانع جذب نیروی تحصیل‌کرده
او افزود: «از سوی دیگر، رکود اقتصادی و محدودیت‌های بخش خصوصی مانع جذب نیروی تحصیل‌کرده شده است. کارآفرینان نیز برای ورود به بازار با موانع متعددی روبه‌رو هستند و این چرخه ناقص باید اصلاح شود.»
ایجاد بستر ملی اشتغال؛ ضرورت فوری
موسوی با اشاره به نبود سازوکار ملی اشتغال گفت: «با پدیده‌ای به نام جزایر منفصل بازار کار روبه‌رو هستیم؛ هر بخش مسیر خود را می‌رود و هیچ سامانه ملی برای اتصال مهارت‌آموختگان به فرصت‌های شغلی وجود ندارد. حتی اگر فرد مهارت‌دیده باشد، بستری برای معرفی او به بازار فراهم نیست.»
او تأکید کرد: «در حالی‌که فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی به‌سادگی در دسترس است، ما هنوز پلتفرم ملی مؤثری برای تطبیق عرضه و تقاضای نیروی کار نداریم. این ضعف باید سریعاً برطرف شود.»
تقویت مسئولیت‌پذیری فردی در آموزش
معاون ستفا جهاددانشگاهی با اشاره به ضرورت نهادینه‌سازی مفهوم «مسئولیت شخصی» در آموزش گفت: «دانشجو نباید انتظار داشته باشد تنها با درس خواندن شغل مناسبی پیدا کند. باید یاد بگیرد برای ارتقای مهارت‌هایش خودش پیش‌قدم شود. تا زمانی که این فرهنگ در نظام آموزش عالی نهادینه نشود، هیچ ساختاری کارآمد نخواهد بود.»
جمع‌بندی: پرونده مهارتی، پلی میان دانشگاه و بازار
موسوی در پایان تأکید کرد: «تکمیل پرونده مهارتی برای همه دانشجویان و اتصال آن به سامانه ملی اشتغال می‌تواند پلی میان دانشگاه و بازار کار ایجاد کند. این اقدام علاوه بر شفاف‌سازی توانمندی‌ها، به کارفرمایان امکان می‌دهد سریع‌تر نیروی متخصص موردنیاز خود را بیابند. تحقق این هدف گامی مؤثر در حل بحران اشتغال کشور خواهد بود.»
*بازنویسی: تحریریه پژواک کارفرما
انتهای پیام